Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 104 - Dini kanaat ve uygulamalara saygı
423
siviller ve muharebe d›fl› kalm›fl kifliler için temel bir güvence olarak
tan›nmaktad›r 508 .
Kiflilerin dini kanaat ve uygulamalar›n›n sayg› görmesi gere€i kayda de€er say›da
sahra talimnamelerinde yer almaktad›r 509 . Kiflilerin dini kanaat ve uygulamalar›n›n
sayg› göstermesi hakk›n›n ihlali ve özellikle baflka bir dini benimsemeye zorlama,
birden fazla Devletin mevzuat›na göre yapt›r›ma ba€lanm›fl bir suç
oluflturmaktad›r 510 . Bu uygulamaya, Ek Protokol’e halen taraf olmayan ya da
zaman›nda taraf olmayan Devletlerinki de dâhildir 511 . Bu kural, ‹kinci Dünya
Savafl›’ndan sonra savafl suçlar›na iliflkin birden fazla davada teyit edilmifltir. Willy
Zühlke davas›nda Hollanda Özel Temyiz Mahkemesi, infaz›n› bekleyen bir idam
mahkûmunun yan›nda bir kilise mensubu ya da bir rahibin bulunmas›na izin verilmemesinin
savafl suçu oluflturdu€una hükmetmifltir 512 . Tanaka Chuichi davas›nda,
Rabaul’deki Avustralya Askeri Mahkemesi, Sih savafl esirlerini, hepsi dinlerince
yasaklanm›fl eylemler olan saçlar›n› ve sakallar›n› kesmeye ve sigara içmeye zorlaman›n,
savafl suçu oluflturdu€una hükmetmifltir 513 . Di€er yandan, Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüsü’nün suç unsurlar›n›n, «insan onuruna sald›r›lar » savafl suçu
ba€lam›nda, bu suçun takdirinde ma€durum kültürel ba€lam›n›n ilgili görünümlerinin
de hesaba kat›laca€›n› belirtti€ine dikkat çekmek gerekir 514 . Bu tasrih, kiflileri
dini kanaatlerine ayk›r› davranmaya zorlama eylemini savafl suçlar› aras›nda dâhil
etmek amac›yla eklenmifltir 515 .
dini faaliyetleri) ve madde 130, bent 1 (enterne edilmifl kiflilerin mümkünse mensup olduklar› dinin
usullerince defnedilmesi) et al. 2 (ölen enterne edilmifl kiflilerin e€er dinleri böyle gerektiriyorsa
yak›lmas›).
508 Ek I.Protokol (1977), madde 75, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (nakleden: cilt II, Bölüm
32, par. 3825); Ek I.Protokol (1977), madde 4, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par.
3826).
509 Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 3852), Arjantin (ibid., par. 3840-
3841), Avustralya (ibid., par. 3842), Kanada (ibid., par. 3843-3844), Kolombiya (ibid., par. 3845-
3846), Ekvador (ibid., par. 3848), ‹spanya (ibid., par. 3861), Amerika Birleflik Devletleri (ibid.,
par. 3867 ilâ 3869), Fransa (ibid., par. 3849 ilâ 3851), Macaristan (ibid., par. 3853), Endonezya
(ibid., par. 3854), ‹talya (ibid., par. 3855), Kenya (ibid., par. 3856), Madagaskar (ibid., par. 3857),
Nikaragua (ibid., par. 3859), Yeni Zelanda (ibid., par. 3858), Dominik Cumhuriyeti (ibid., par.
3847), Romanya (ibid., par. 3860), Birleflik Krall›k (ibid., par. 3864-3865) ‹sveç (ibid., par. 3862)
ve ‹sviçre (ibid., par. 3863).
510 Örn. bkz., flu devletlerin mevzuatlar›: Bangladefl (ibid., par. 3871), Bosna-Hersek (ibid., par.
3872), H›rvatistan (ibid., par. 3873), Etiyopya (ibid., par. 3874), ‹rlanda (ibid., par. 3875),
Litvanya (ibid., par. 3876), Myanmar (ibid., par. 3877), Norveç (ibid., par. 3878), Slovenya (ibid.,
par. 3879) ve Yugoslavya (ibid., par. 3880-3881).
511 Örn. bkz., flu devletlerin sahra talimnameleri Fransa (ibid., par. 3849), Endonezya (ibid., par.
3854), Kenya (ibid., par. 3856) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 3865) ve Myanmar’›n mevzuat›
(ibid., par. 3877).
512 Hollanda, Özel Temyiz Mahkemesi, Willy Zühlke davas› (ibid., par. 3882).
513 Avustralya, Rabaul’deki Askeri Mahkeme, Tanaka Chuichi davas› (ibid., par. 3883).
514 Bkz. Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Suç unsurlar› (2000), Kifli onuruna yönelik sald›r›lar›n savafl
suçu olarak tan›mlanmas› (Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü, madde 8 par. 2, al. b) xxi) ile
ilgili olarak 49. sayfadaki dipnot ve madde 8, par. 2, al. c) ii) ile ilgili olarak 57. sayfadaki dipnot.
515 Bkz. Knut DÖRMANN, Elements of War Crimes under the Rome Statute of the International
Criminal Court: Sources and Commentary, Cambridge University Press, 2003, Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüsü, madde 8, par. 2, al. b) xxi) yorumu, s. 315.