Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

448
ALT BÖLÜM 34 - YARALILAR, HASTALAR VE DENİZ KAZAZEDELERİ
yer almaktad›r 17 . I. Cenevre Sözleflmesi’nin 18. maddesi, «hiç kimsenin, yaral›lara
ya da hastalara ihtimam göstermifl bulundu€undan dolay› asla tehdide maruz kalmayaca€›n›
ya da mahkûm edilmeyece€ini » hükme ba€lamaktad›r 18 . Bu ilke, Ek
I.Protokol’ün hiçbir çekinceye konu olmayan 17. maddesinin 1. paragraf›nda da yer
almaktad›r 19 .
Cenevre Sözleflmeleri gibi, Birleflmifl Milletler Genel Sekreteri’nin ‹nsanc›l
Hukuk Kurallar›na Birleflmifl Milletler Kuvvetlerinin Sayg› Göstermesi Hakk›nda
Sirküleri gibi baflka belgeler de, mütarekeler ve di€er yerel düzenlemelerin,
yaral›lar›n ve hastalar›n tahliye edilebilece€i flartlar› yaratmak için uygun oldu€unu
belirtmekte ve çat›flman›n taraflar›n›n, koflullar elverdikçe bu tür düzenlemeler yaparak
savafl meydan›nda b›rak›lan yaral›lar›n kald›r›lmas›, de€ifl-tokufl edilmesi ve nakliyesine
imkân vermelerini talep etmektedirler. 20 Çok say›da askeri el kitab› benzer
hükümler içermektedir 21 .
Uygulama alan›
Bu kural, hiçbir kay›r›c› ayr›m gözetilmeksizin bütün yaral›lara, hastalara ve
deniz kazazedelerine uygulan›r. (bkz. Kural 88). Dolay›s›yla bu kural, hangi tarafa
mensup olurlarsa olsunlar ve muhasamata do€rudan kat›l›p kat›lmad›klar›na
bak›lmaks›z›n bütün yaral›lara, hastalara ve deniz kazazedelerine uygulan›r. Bu
kural, zaten IV. Cenevre Sözleflmesi’nin 16. maddesi uyar›nca çat›flma halindeki ülke
ahalisinin bütününe uygulanan 16. maddesi uyar›nca sivillere uygulanmaktayd› ve
Ek I.Protokol’ün 10. maddesinde tekrarlanmaktad›r 22 . Uluslararas› olmayan silahl›
çat›flmalar bak›m›ndan, Cenevre Sözleflmeleri’nin ortak 3. maddesi, muhasamata
do€rudan kat›lmayan büyün kiflilere uygulan›r ki siviller de bu kapsama girer 23 .
Dahas›, II. Ek Prokotokol’ün 8. maddesi hiçbir ayr›m tespit etmemektedir. (ayr›ca
17 Örn. bkz., flu devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 44), Arjantin (ibid., par. 21),
Kamerun (ibid., par. 29), Kanada (ibid., par. 30-31), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 72),
Kenya (ibid., par. 48), Yeni Zelanda (ibid., par. 56), Birleflik Krall›k (ibid., par. 7071), Rusya (ibid.,
par. 63), ‹sviçre (ibid., par. 68) ve Yugoslavya (ibid., par. 75).
18 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 18 (nakleden: Cilt II, Alt-Bölüm. 7, par. 231).
19 Ek I.Protokol (1977), madde 17, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir).
20 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 15, bent 2 ve 3 (nakleden: Cilt II, Alt-Bölüm 34, par. 118);
II. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 18, bent 2 (ibid., par. 119); IV. Cenevre Sözleflmesi (1949),
madde 17 (ibid., par. 120); Birleflmifl Milletler Genel Sekreteri’nin sirküleri (1999), madde 9.2
(ibid., par. 126).
21 Örn. bkz., flu devletlerin: Arjantin (ibid., par. 127), Avustralya (ibid., par. 128-129), Kamerun
(ibid., par. 134), Kanada (ibid., par. 132-133), Ekvator (ibid., par. 137), ‹spanya (ibid., par. 153),
Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 158-159 ve 161), Fransa (ibid., par. 138), Hindistan (ibid.,
par. 140), Kenya (ibid., par. 142), Madagaskar (ibid., par. 143), Nijerya (ibid., par. 146), Yeni
Zelanda (ibid., par. 145), Hollanda (ibid., par. 144), Birleflik Krall›k (ibid., par. 156-157), Senegal
(ibid., par. 152), ‹sviçre (ibid., par. 154) ve Yugoslavya (ibid., par. 162).
22 IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 16 (ibid., par. 10 ve 198); Ek I.Protokol (1977), madde 10
(konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 199 ve 346).
23 Cenevre Sözleflmeleri (1949), ortak madde 3 (ibid., par. 3).