Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

246
ALT BÖLÜM 18 - ALDATMA
ras› teamül hukuku kural›d›r. 119 Bu kural Ek I.Protokol’de de mevcuttur. 120
Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ne göre ‘düflman ulusuna ya da ordusuna
ait kiflilerin hainlik yoluyla öldürülmesi ya da yaralanmas›’ uluslararas› silahl› çat›flmalarda
bir savafl suçu teflkil etmektedir. 121
Hainlik yasa€› çok say›da askeri talimatnamede de mevcuttur. 122 ‹sveç’in uluslararas›
insanc›l hukuk talimatnamesine göre, Ek I.Protokol’ün 37. Maddesinde belirtilen
h›yanet yasa€› uluslararas› teamül hukukunun bir ilkesinin kodifikasyonunu
teflkil etmektedir. 123 Bu kural›n ihlali önemli say›da devletin mevzuat›n›n da ihlalini
oluflturacakt›r. 124 Bu yasak resmi beyanatlar ve di€er flekillerdeki ulusal uygulamalar
ile desteklenmektedir. 125
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Hainlik yasa€›, Ek Protokollerin kabul edilmesiyle sonuçlanan diplomatik konferans›n
III. Komisyonu’nca haz›rlanan Ek II.Protokol’ün tasla€›nda mevcut bulunuyordu.
Ancak son anda daha basit bir metnin kabul edilmesine olanak sa€lamak
amac›yla bir dizi hükümle beraber kald›r›lm›flt›r. 126 Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüsü’ne göre ‘has›m muharibi hainlik yoluyla öldürmek ya da
yaralamak’ uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda bir savafl suçu teflkil edecek-
119 Lieber Kodu (1863), md.101 (ibid., par. 930); Brüksel Bildirgesi(1874), md.13, al.b) (ibid., par.
931); Oxford Talimatnamesi (1880), md.8, al. b) (ibid., par. 932); Lahey Tüzü€ü(1907), md.23,
al. b) (ibid., par. 926).
120 Ek I.Protokol (1977), md.37, par. 1 (konsensüsle kabul edilmifl) (ibid., par. 927).
121 UCM’nin Statüsü (1998), md.8, par. 2, al. b) xi) (ibid., par. 929).
122 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 889-890), Almanya
(ibid.,par.875), Arjantin (ibid., par. 856-857 ve 937), Avustralya (ibid., par. 858-859 ve 938-939),
Belçika (ibid., par. 861 ve 940), Benin (ibid., par. 863), Kamerun (ibid., par. 864 ve 941),
Kanada(ibid., par. 866 ve 942), Kolombiya (ibid., par. 867), H›rvatistan (ibid., par. 868-869),
Ekvator (ibid., par. 870), ‹spanya (ibid., par. 891 ve 956), Birleflik Devletler (ibid., par. 898, 900-
901ve 961-962), Fransa (ibid., par. 871-873 ve 943), Macaristan (ibid., par. 876), Endonezya
(ibid., par. 944), ‹srail (ibid., par. 945), ‹talya (ibid., par. 947), Kenya (ibid., par. 948), Nijerya
(ibid., par. 886-887 ve 952-953), Yeni Zelanda (ibid., par. 951), Hollanda (ibid., par. 883- 885 ve
949-950), Kore Cumhuriyeti (ibid., par. 880-881), Romanya (ibid., par. 954), Birleflik Krall›k
(ibid., par. 896 ve 959-960), Rusya (ibid., par. 888 ve 955), ‹sveç (ibid., par. 893 et 957), ‹sviçre
(ibid., par. 894 ve 958), Togo (ibid., par. 895) ve Yugoslavya (ibid., par. 902 et 963).
123 ‹sveç, IHL Manual (ibid., par. 893).
124 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin mevzuatlar›: Almanya (ibid., par. 971), Avustralya (ibid., par. 964),
Bosna Hersek (ibid., par. 965), Kanada (ibid., par. 967), Kongo (ibid., par. 968), H›rvatistan
(ibid., par. 969), Birleflik Devletler (ibid., par. 982), Gürcistan (ibid., par. 970), ‹rlanda (ibid., par.
972), ‹talya (ibid., par. 973), Mali (ibid., par. 974), Norveç (ibid., par. 977), Yeni Zelanda (ibid.,
par. 976), Hollanda (ibid., par. 975), Birleflik Krall›k (ibid., par. 981), Slovenya (ibid., par. 978),
‹sveç (ibid., par. 979) ve Yugoslavya (ibid., par. 983); ayr›ca Bkz. afla€›daki devletlerin mevzuat taslaklar›:
Burundi (ibid., par. 966), El Salvador (ibid., par. 903) ve Trinidad Tobago (ibid., par. 980).
125 Bkz. örn. Birleflik Devletler’in beyanat› (ibid., par. 917 ve 988), Birleflik Devletler’in uygulamas›
(ibid., par. 916 ve 990) ve Irak’›n rapor edilen uygulamas› (ibid., par. 912 ve 985).