Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

626
ALT BÖLÜM 43 - BİREYSEL SORUMLULUK
taraf›ndan kiflinin gücü zarf›ndaki tedbirler ile s›n›rl› flekilde yorumlanm›flt›r, zira
kimse imkâns›z› yerine getirmekle mecbur b›rak›lamaz. 73
2001 tarihli Kvočka davas›nda Mahkeme, savafl suçu flüphelilerinin
cezaland›r›lmas›n› sa€lamaya yönelik gerekli ve makul tedbirler ba€lam›nda üstün
zorunlu olarak cezay› infaz etmek durumunda olmad›€›, ancak “disiplin sürecinde
önemli ad›mlar atmas› gerek[ti€i]” hükmüne varm›flt›r. 74 2000 tarihli Blaškić
davas›nda Mahkeme, “komutan, belirli flartlar alt›nda, bir suçu önleme veya cezaland›rma
yükümlülü€ünü meseleyi yetkili makama rapor etmek suretiyle ifa edebilir”
sonucuna varm›flt›r. 75
Kural 154. Her savaflan›n aç›kça hukuka ayk›r› bir emre uymama görevi vard›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 43, K›s›m D.
Özet
Devlet uygulamalar› bu kural› uluslararas› ve de uluslararas› olmayan silahl›
çat›flmalarda verilen emirlere uygulanabilir uluslararas› teamül hukukunun bir
normu olarak tesis etmektedir.
Aç›kça hukuka ayk›r› emir
Bu kural uluslararas› insanc›l hukuka riayet etme görevinden (Bknz. Kural 139)
do€maktad›r ve fiilin aç›kça hukuka ayk›r› niteli€i sebebiyle ast›n emredilen fiilin
hukuka ayk›r› oldu€unu bilmesi gerekti€i durumlarda, savafl suçlar› aç›s›ndan üstün
emirlerine uyman›n bir savunma teflkil etmeyece€ine dair kural›n (Bknz. Kural 155)
bir sonucudur. Üsttün emirlerinin aç›kça hukuka ayk›r› olmas› halinde savunma
teflkil edemeyece€ine hükmetmek suretiyle, muhtelif mahkemeler kararlar›n› bu
emirlere uyulmamas› gerekti€i gerçe€i üzerine kurmufllard›r. 76
Üstün emri savunmas›na iliflkin uygulamaya ek olarak, aç›kça hukuka ayk›r› bir
emre uymama görevini ve aksinin bir savafl suçu teflkil edece€ini belirten uygulama-
73 ICTY, Delalić davas›, Karar (ibid., § 707).
74 ICTY, Kvočka davas›, Karar (ibid., § 714).
75 ICTY, Blaškić davas›, Karar (ibid., §§ 709 ve 757).
76 Bkz., örn., Belçika, Brüksel Askeri Mahkeme, Çavufl W. davas› (ibid., § 820); ‹srail, Merkez Yarg›
Bölgesi Askeri Bölge Mahkemesi ve Askeri Temyiz Mahkemesi, Ofer, Malinki ve Di€erleri davas›
(ibid., § 825); Hollanda, Amsterdam Özel Mahkemesi, Zühlke davas› (ibid., § 827); Amerika
Birleflik Devletleri, Ordu Askeri Temyiz Mahkemesi, Calley davas› (ibid., § 829).