Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 90 - İşkence ve zalimane muameleler
357
uygulama olgusu fleklinde tan›mlamaktad›rlar. 100 Gayriinsanî muameleyi iflkenceden
ay›rt eden unsur, muamelenin belli bir amaçsall›k içinde yap›lmas› gere€ine dayal›
ölçütün yoklu€udur. Eski Yugoslavya ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi daha genifl
bir tan›m kullanarak gayriinsanî muamelenin, «fiziksel ya da manevi büyük ac›lar ya
da ›zd›raplara yol açan ya da insanl›k onurunun a€›r bir ihlalini oluflturan» bir muamele
oldu€una hükmetmifltir. 101 «‹nsanl›k onurunun a€›r ihlali» unsuru,
Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’nde yer alan suçlar›n unsurlar›na dâhil
edilmemifltir, çünkü bu ihlaller zaten savafl suçu olarak «kiflinin onuruna yönelik
ihlaller» kapsam›na girmektedir. 102
‹nsan haklar› savunma organlar›, içtihatlar›nda, Uluslararas› Ceza Mahkemesinin
Statüsü’nde yer alan suç unsurlar›n›nkine benzer bir tan›m uygulamakta ve fiziksel
ya da manevi ac›lar›n vahameti üzerinde durmaktad›rlar. Bu organlar, sadece aktif
kötü muamele hallerinde de€il, ayn› zamanda çok kötü gözalt› flartlar› hallerinde 103
ve gizli gözalt› flartlar› hallerinde de 104 gayriinsanî muamele yasa€›n›n ihlallerine
hükmetmifllerdir. Gözalt›ndaki kiflilerin gerekli ve uygun yiyecekten, sudan ya da
t›bbi bak›mdan mahrum b›rak›lmas›n›n da gayriinsanî muameleyle eflde€erli
oldu€una hükmedilmifltir. 105
Kifli onuruna yönelik ihlallerin, özellikle afla€›lay›c› ve küçültücü muamelelerin
tan›m›
«Kifli onuruna yönelik ihlaller» kavram› Uluslararas› Ceza Mahkemesinin suç
unsurlar›nda, bir kifliyi, “genel olarak kiflinin onuruna yönelik ihlal biçiminde
100 Uluslararas› Ceza Mahkemesinin Suç Unsurlar› (2000), Gayriinsani muamelenin savafl suçu olarak
tan›m›, (Uluslararas› Ceza Mahkemesinin Statüsü, madde 8, par. 2, bent a) ii)).
101 Bkz. Eski Yugoslavya ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi, Savc› Zejnil Delalic ve suç ortaklar›na
karfl›, karar (nakleden: Cilt. II, Bölüm 32, par. 1328) ve Savc› Dario Kordic ve Mario Cerkez’e
karfl›, Karar, (ibid., par. 1330).
102 Knut DÖRMANN, Elements of War Crimes under the Rome Statute of the International Criminal
Court: Sources and Commentary, Cambridge University Press, 2003, s. 63-64.
103 Örn. Bkz. Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Améndola Massiotti ve Baritussio Uruguay’a
karfl› vakas› (nakleden: Cilt II, Bölüm 32, par. 1334) ve Deidrick Jamaika’ya karfl› vakas› (ibid., par.
1335); Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› Komisyonu, Duyuru n° 151/96, Sivil Özgürlükler
Örgütü. Nijerya’ya karfl› (ibid., par. 1338); Avrupa ‹nsan Haklar› Komisyonu, Yunan vakas›, (ibid.,
par. 1339).
104 Örn. Bkz. Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Genel Gözlem n° 20 (Uluslararas› Medeni
ve Siyasi Haklar Sözleflmesi’nin 7. maddesi) (ibid., par. 1333), Gómez de Voituret Uruguay’a karfl›
(ibid., par. 1333) ve Espinoza de Polay Peru’ya karfl› (ibid., par. 1333) vakalar›; Avrupa ‹flkencenin
ve Gayriinsani ya da Afla€›lay›c› Muamele ve Cezalar›n Önlenmesi Komitesi, ‹kinci Genel
Faaliyetler Raporu, (ibid., par. 1346); Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Velásquez
Rodríguez davas›, (ibid., par. 1347); Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Castillo Petruzzi
ve di€erleri Peru’ya karfl› davas› (ibid., par. 1351).
105 Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Essono Mika Miha Ekvator Ginesi’ne karfl›, Duyuru no.
414/1990, 8 Temmuz 1994, par. 6.4; Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Williams
Jamaika’ya karfl›, Duyuru no. 609/1995, par. 6.5; Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Keenan
Birleflik Krall›k’a karfl› davas›, karar, 3 Nisan, 2001, par. 115; Afrika ‹nsan›n› ve Halklar›n Haklar›
Komisyonu, Duyuru no 151/96, Sivil Özgürlükler Örgütü Nijerya’ya karfl›, 26. Ola€an Oturum,
Kigali, 1-15 Kas›m 1999, par. 27.