Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

460
ALT BÖLÜM 35 - ÖLÜLER
Kural 113. – Çat›flman›n her bir taraf›, ölülerin soyulmamas› için gereken bütün tedbirleri
alacakt›r. Cesetlerin sakatlanmas› yasakt›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 35, K›s›m B.
Özet
Devletlerin uygulamas›na göre bu kural, hem uluslararas› hem de uluslararas›
nitelikte olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir bir uluslararas› teamül hukuku
normu oluflturmaktad›r.
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Ölülerin soyulmamas› için mümkün olan bütün tedbirleri alma yükümü ilk defa
1907 tarihli (X). Lahey Sözleflmesi’nde kodifiye edilmifltir 19 . Art›k Cenevre
Sözleflmeleri’nde kodifiye edilmifl bulunmakta 20 ve ayr›ca Ek I.Protokol’de yer
almaktad›r 21 ; ancak Ek Protokol’de daha genifl terimler kullan›lm›fl, yani vefat eden
kiflilerin kal›nt›lar›n›n « sayg› görmesi » gerekti€i belirtilmifltir ki bu ifade kal›nt›lar›n
ya€malanmas›n›n engellenmesini de kapsar 22 .
Ölülerin soyulmamas› için mümkün olan bütün tedbirleri alma yükümü ya da
cesetlerin soyulmas› yasa€› kayda de€er say›da sahra talimnamelerinde yer
almaktad›r 23 . Cesetlerin ya€malanmas›, çok say›da devletin mevzuat›nda suç
say›lmaktad›r 24 . 1947 tarihli Pohl davas›nda Nuremberg’deki Amerika Birleflik
Devletleri Askeri Mahkemesi, ölüleri soyman›n «bugün ve geçmiflte daima bir suç
oldu€unu» beyan etmifltir 25 . Di€er yandan, cesetlerin soyulmas› yasa€›, genel ya€ma
yasa€›n›n özel bir uygulamas›d›r. (bkz. kural 52).
19 (X). Lahey Sözleflmesi (X) (1907), madde 16 (ibid., par. 125).
20 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 15, bent 1 (ibid., par. 126); II. Cenevre Sözleflmesi (1949),
madde 18, bent 1 (ibid., par. 127); IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 16, al. 2 (ibid., par.
128).
21 Ek I.Protokol (1977), madde 34, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 59).
22 Yves SANDOZ, Christophe SWINARSKI et Bruno ZIMMERMANN (éd.), Commentaire des
Protocoles additionnels, CICR, Genève, 1986, par. 446.
23 Örn. bkz., flu devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 144), Arjantin (ibid., par. 134),
Avustralya (ibid., par. 135), Belçika (ibid., par. 136), Benin (ibid., par. 137), Burkina Faso (ibid.,
par. 138), Kamerun (ibid., par. 139), Kanada (ibid., par. 140-141), Kongo (ibid., par. 142), ‹spanya
(ibid., par. 155), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 160 -164), Fransa (ibid., par. 143),
Kenya (ibid., par. 145), Lübnan (ibid., par. 146), Madagaskar (ibid., par. 147), Mali (ibid., par.
148), Fas (ibid., par. 149), Nijerya (ibid., par. 152), Yeni Zelanda (ibid., par. 151), Hollanda (ibid.,
par. 150), Romanya (ibid., par. 153), Birleflik Krall›k (ibid., par. 158-159), Senegal (ibid., par. 154),
‹sviçre (ibid., par. 156) ve Togo (ibid., par. 157).
24 Örn. bkz., mevzuat (ibid., par. 165 -234).
25 Amerika Birleflik Devletleri, Nürnberg’deki Askeri Mahkeme, Pohl davas›(ibid., par. 235).