Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

20
ALT BÖLÜM 1 - SİVİLLER İLE MUHARİPLERİN AYIRT EDİLMESİ
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Ek II.Protokolün tasla€› flu tan›m› içermekteydi: «silahl› kuvvetler mensubu
olmayan her kifli sivil say›l›r» ve «sivil halk tüm sivil kiflileri kapsar» 110 . Bu tan›m›n
ilk k›sm› flu flekilde de€ifltirilmiflti: «silahl› kuvvetler ya da örgütlü bir silahl› grup
mensubu olmayan her kifli sivil say›l›r», ve iki k›sm› Ek Protokollerin kabulüyle
sonuçlanan Diplomatik Konferans›n III. Komisyonunca oybirli€iyle kabul edilmiflti
111 . Bununla birlikte, bu tan›m konferans›n son dakikas›nda, basitlefltirilmifl bir
metnin kabulüne yönelik bir dizi hüküm kapsam›nda terk edilmifltir 112 . Bundan
dolay›, Ek I.Protokol, her ne kadar bu terimler birçok maddede kullan›lm›fl olsa da,
ne sivil kiflilerin tan›m›n› ne de sivil halk›n tan›m›n› içermektedir 113 .
Ek II.Protokolün birinci maddesinde kullan›lan «muhalif silahl› kuvvetler ya da
(…) sorumlu komuta alt›ndaki (…) örgütlü silahl› gruplar», terimlerinin uluslararas›
silahl› çat›flmalarda uyguland›€› flekliyle silahl› kuvvetleri tan›mlayan esasl› kriterleri
z›mnen tan›mlad›€› (bkz. Kural 4), ve bundan sivil kiflilerin silahl› kuvvetler ya da bu
tür örgütler mensubu olmayan tüm kifliler oldu€u sonucunun ç›kt›€› söylenebilir
114 . Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara uygulanabilen sonradan kabul edilen
sözleflmeler, bunlar› tan›mlamadan, «siviller» ve «sivil halk» terimlerini ayn› flekilde
kullanm›fllard›r 115 .
Devletin silahl› kuvvetlerinin mensuplar›n›n sivil kifliler olmad›klar› flüphesizdir;
bununla birlikte, uygulama karfl›t silahl› gruplar mensuplar›n›n muhasamata
do€rudan kat›lma durumunda sald›r›lara karfl› korunman›n kayb›na iliflkin 6. kurala
tabi siviller olup olmad›klar› ya da bu tür gruplar›n mensuplar›n›n, 6. Kural›n uygulamas›ndan
ba€›ms›z olarak, sald›r› konusu olup olamayacaklar› noktas›nda daha az
nettir. Kolombiya askeri el kitab› «sivil kifliler» terimini «askeri muhasamata
do€rudan kat›lmayan kifliler (iç çat›flma, uluslararas› çat›flma)» olarak tan›mlasa
da 116 , el kitaplar›n›n büyük bir k›sm› sivillere iliflkin olarak muhariplere göre olumsuz
bir tan›m vermekte ve örgütlü karfl›t silahl› kuvvetler mensuplar›na iliflkin hiçbir
fley söylememektedir.
110 ICRC taraf›ndan CDDH’ya sunulan Ek II.Protokol tasla€›, m. 25 (ibid., par. 706).
111 III. Komisyonca kabul edildi€i flekliyle Ek II.Protokol tasla€›, m. 25 (ibid., par. 706).
112 Bkz. ibid., par. 706.
113 Ek II.Protokol (1977), m. 13 - 15 ve 17 - 18.
114 Michael Bothe, Karl Joseph Partsch et Waldemar A. Solf (éd.), New Rules for Victims of Armed
Conflicts, Martinus Nijhoff, Lahey, 1982, p. 672.
115 Bkz., örn., Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirilmifl flekliyle II. Protokolü, (1996), m. 3,
par. 7-11; Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin III. Protokolü (1980), m. 2; Ottawa Sözleflmesi
(1997), bafllang›ç; UCM Statüsü (1998),m. 8, par. 2, bent e), i), iii) ve viii).
116 Kolombiya, E€itmen El kitab› (ibid., par. 717).