Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 157 - Savaş suçlarında evrensel yetki
671
etmektedir, zira ihlal ola€an koflullar alt›nda onlar›n [sivillerin] ölümüne yol açacak
kasti fiillerden meydana gelmektedir. Bunlar›n insanl›k d›fl› muamele oluflturdu€u da
düflünülebilinir (Kural 87).
Daha fazla uygulamaya at›f Kurallar 53-55’e yorumda bulunabilir.
Birleflik savafl suçlar›
Yukar›da say›lmayan baz› davran›fllar›n yine de muhtelif savafl suçlar›n›n bileflkesinden
oluflmas› sebebiyle suç teflkil ettiklerini belirtmek gerekir. Bu sözde birleflik
savafl suçlar›, bilhassa, zorunlu kaybettirmeler ve etnik temizlikten oluflmaktad›r.
Zorunlu kaybettirmeler fiilen bir kifliyi adil yarg›lanma hakk›ndan mahrum b›rakmaya
ve genelde cinayete tekabül etmektedir (Bknz. Kural 98’e yorum). Etnik temizlik,
cinayet, ›rza geçme, hukuka ayk›r› tehcir veya ne askeri gerekli€in ne de sivillerin
güvenli€inin gerektirdi€i durumlarda ve çat›flmaya iliflkin sebeplerden ötürü sivil
nüfusun yerinden edilmesi ve ›rksal ay›r›mc›l›k temelinde kiflisel onura zulüm ve
insanl›k d›fl› veya afla€›lay›c› muamele gibi savafl suçlar›n› içermektedir (Bknz. Kural
129).
Kural 157. Devletler savafl suçlar› üzerinde kendi mahkemelerine evrensel yarg› yetkisi
tan›ma hakk›na sahiptirler.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 44, K›s›m B.
Özet
Devlet uygulamalar› bu kural› uluslararas› ve de uluslararas› olmayan silahl›
çat›flmalarda ifllenen savafl suçlar›na iliflkin olarak uygulanabilir uluslararas› teamül
hukukunun bir normu olarak tesis etmektedir. Evrensellik ilkesi cezai yarg› yetkisinin
di€er temellerine ek mahiyettedir: ülkesellik ilkesi (suçun ifllendi€i yere
dayanmak suretiyle); 190 aktif vatandafll›k ilkesi (failin vatandafll›€›na dayanmak
suretiyle); 191 pasif kiflisellik ilkesi (ma€durun vatandafll›€›na dayanmak suretiy-
190 Bkz., örn., Yeni Zelanda (Nakleden: C.II, Böl. 44, § 152), ‹sviçre (ibid., § 156) ve Amerika
Birleflik Devletleri’nin (ibid., § 161) askeri manüelleri ve Avustralya (ibid., § 165), Bangladefl
(ibid., § 169), Kanada (ibid., § 177) ve Fil Difli Sahilleri’nin (ibid., § 183) mevzuatlar›; Bkz. ayr›ca
Nikaragua’n›n (ibid., § 218) yasa tasla€›.
191 Bkz., örn., Yeni Zelanda (ibid., § 152), ‹sviçre (ibid., § 156), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., §§
159–161) ve Yugoslavya’n›n (ibid., § 162) askeri manüelleri ve Avustralya (ibid., § 165),
Azerbaycan (ibid., § 168), Kanada (ibid., §§ 177–178), Almanya (ibid., § 196), K›rg›zistan (ibid.,
§ 205), Meksika (ibid., § 213), Hollanda (ibid., § 214), Rusya (ibid., § 224) ve Amerika Birleflik
Devletleri’nin (ibid., § 243) mevzuatlar›.