Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

198
ALT BÖLÜM 16 - MALLARIN YOK EDİLMESİ YA DA MALLARIN MÜSADERESİ
Talimatnamesi’nde yer almaktad›r. 39 Lahey Tüzü€ü’nde afla€›daki gibi kodifiye edilmifltir:
‹flgalci devlet kendini düflmana ait olan ve iflgal alt›ndaki ülkede bulunan resmi
dairelerin, gayrimenkullerin, ormanlar›n ve tar›msal iflletmelerin irtifak hakk› sahibi
ve idareci olarak kabul edecektir. Bu mülkiyetlerin özünü korumal› ve bunlar› irtifak
kurallar›na uygun olarak idare etmelidir. 40
Bu kural birçok askeri talimatnamede bulunmaktad›r. 41 Örne€in Avustralya,
Kanada ve Yeni Zelanda’n›n talimatnameleri aç›klamaktad›r ki ‘düflman›n gayrimenkul
kamu mallar› kullan›l›p idare edilebilir ancak müsadere edilemezler.’ 42 Bu kural
II. Dünya Savafl›’ndan sonra yarg›lanan birçok olayda uygulanm›flt›r. 43
Birçok askeri talimatname gayrimenkul kamu mallar›na aç›kça düflman›n
mallar›n›n bask›n bir askeri gereklili€in gerektirmesi durumunda yok edilebilece€ini
öngören ilkeyi uygulamaktad›rlar (bkz. kural 50). 44
Özel Mülkiyet
Özel mülkiyetin müsadereye karfl› korunmas› eski bir teamül hukuku kural›d›r ve
Lieber Kodu, Brüksel Bildirgesi ve Oxford Talimatnamesi’nde yer almaktad›r. 45
Özel mülkün müsadere edilmesi yasa€› Lahey Tüzü€ü’nün 46. Maddesinde kodifiye
edilmifltir. 46 Bu yasak hiçbir özel mülkiyete tâbi hiçbir mal›n hiçbir zaman müsadere
edilemeyece€i anlam›na gelmemektedir çünkü Lahey Tüzü€ü’nün 53.
Maddesinin belirtti€i gibi:
Karada, denizde ve havada haberlerin yay›lmas›na, kiflilerin ya da fleylerin
tafl›nmas›na tahsis edilmifl her araç, (….) silah depolar› ve genel olarak her türlü
savafl mühimmat›, özel kiflilere ait olsalar bile müsadere edilebilir ancak bar›fl zaman›
iade edilmeleri ve tazminat ödenmesi gerekecektir. 47
39 Lieber Kodu (1863), md.31 (cilt 2 içinde nakledilmifltir, alt bölüm 16, par. 284); Brüksel Bildirgesi
(1874), md.7 (ibid., par. 285); Oxford Talimatnamesi (1880), md.52 (ibid., par. 286).
40 Lahey Tüzü€ü(1907), md.55 (ibid., par. 283).
41 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 291), Arjantin (ibid., par.
288), Avustralya (ibid., par. 289), Kanada (ibid., par. 290), Birleflik Devletler (ibid., par. 298), ‹talya
(ibid., par. 292), Yeni Zelanda (ibid., par. 293), Birleflik Krall›k (ibid., par. 297) ve ‹sviçre (ibid.,
par. 296).
42 Avustralya, Defence Force Manual (ibid., par. 289); Kanada, Le Droit des conflits armés au niveau
opérationnel et tactique (SÇH Manual) (ibid., par. 290); Yeni Zelanda, Military Manual (ibid., par.
293).
43 Bkz. özellikle Polonya, Poznan’daki Ulusal Yüsek Mahkeme, Greiser davas› (ibid., par. 302);
Birleflik Devletler, Nürnberg Askeri Mahkemesi, Flick davas› (ibid., par. 303), Birleflik Devletler
Alfred Krupp ve di€erlerine karfl› (ibid.,par. 304) ve Krauch (I. G. Farben davas›) (ibid., par. 305).
44 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Kanada (ibid., par. 290), Birleflik Devletler (ibid.,
par. 298), Nijerya (ibid., par. 294), Yeni Zelanda (ibid., par. 293) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 297).
45 Lieber Kodu (1863), md.22 (ibid., par. 319), md.37 (ibid., par. 320) et md.38 (ibid., par. 321);
Brüksel Bildirgesi(1874), md.38 (ibid., par. 322); Oxford Talimatnamesi (1880), md.54 (ibid., par.
323).
46 Lahey Tüzü€ü(1907), md.46 (ibid., par. 317).
47 Lahey Tüzü€ü(1907), md.53 (ibid., par. 317).