Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

360
ALT BÖLÜM 32 - TEMEL GÜVENCELER
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Sakatlama yasa€› daha Lieber Kodu’ndan itibaren tan›nm›flt›. 115 Cenevre
Sözleflmeleri’nin ortak 3. maddesi, sivillerin ve muharebe d›fl› kalm›fl kiflilerin «sakatlanmalar›n›»
yasaklamaktad›r. 116 Sakatlamalar, III. ve IV. Cenevre Sözleflmeleri’nin
özel maddeleri taraf›ndan da yasaklanm›flt›r. 117 Dahas›, sakatlama yasa€›, Ek I. ve
II.Protokoller taraf›ndan siviller ve muharebe d›fl› kalm›fl kifliler için temel bir güvence
olarak tan›nmaktad›r. 118 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ne göre sakatlamalar,
uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda savafl suçu oluflturmaktad›rlar.
119 Sakatlamalar, Ruanda ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin ve
Sierra Leone ‹çin Özel Mahkeme’nin Statüleri’nde de savafl suçu olarak tan›nmaktad›rlar.
120
I.ve II. Cenevre Sözleflmeleri «biyolojik deneyleri» yasaklamakta, buna mukabil
III. ve IV. Cenevre Sözleflmeleri ise ilgili kifliye uygulanan t›bbi tedavinin hakl› göstermedi€i
«t›bbi veya bilimsel deneyleri» yasaklamaktad›r. 121 Cenevre
Sözleflmelerinin korudu€u kifliler üzerinde gerçeklefltirilen «biyolojik deneyler»,
Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin ve Eski Yugoslavya ‹çin Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüleri uyar›nca a€›r bir ihlal ve bir savafl suçu
oluflturmaktad›rlar. 122 Ek I.Protokol «t›bbi ya da bilimsel deneyleri» yasaklamaktad›r.
123 1947 tarihli K. Brandt ve suç ortaklar› davas›nda (doktorlar davas›),
Nürnberg’teki Amerika Birleflik Devletleri Askeri Mahkemesi, savafl esirleri ve siviller
üzerinde t›bbi deneyler yapt›klar› için 16 kifli mahkûm etmifltir. 124
Ek I. Protokol, «(belirtilen kiflilerin) t›bbi durumu uyar›nca gerekçelendirilemeyen
ve genel kabul gören t›bbi normlara uygun olmayan her türlü t›bbi ifllemi» de
yasaklamakta ve kiflinin sa€l›€›n› ya da vücut bütünlü€ünü vahim biçimde tehlikeye
atacak her türlü t›bbi uygulaman›n Protokol’ün a€›r ihlalini oluflturaca€›n› hükme
115 Lieber Kodu (1863), madde 56 (ibid., par. 1423).
116 Cenevre Sözleflmeleri (1949), Ortak 3. madde (ibid., par. 1407).
117 III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 13 (ibid., par. 1410); IV. Cenevre Sözleflmesi (1949),
madde 32 (ibid., par. 1412).
118 Ek I.Protokol (1977), madde 75, par. 2 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1414); Ek
I.Protokol (1977), madde 4, par. 2 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1418).
119 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü (1998), madde 8, par. 2, bent b) x) ve madde 8, par. 2,
bent e) xi) (ibid., par. 1421).
120 Ruanda ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü (1994), madde 4, bent 1 a) (ibid., par.
1427); Sierra Leone ‹çin Özel Mahkeme Statüsü (2002), madde 3, al. 1 a) (ibid., par. 1422).
121 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 12 (ibid., par. 1408); II. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde
12 (ibid., par. 1409); III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 13 (ibid., par. 1410); IV. Cenevre
Sözleflmesi (1949), madde 32 (ibid., par. 1411).
122 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü (1998), madde 8, par. 2, bent a) ii) (ibid., par. 1420);
Eski Yugoslavya ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi Statüsü (1993), madde.2, bent 1b) (ibid., par.
1426).
123 Ek I.Protokol (1977), madde 11, par. 2 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1413).
124 Nürnberg’teki Amerika Birleflik Devletleri Askeri Mahkemesi, Amerika Birleflik Devletleri K.
Brandt ve suç ortaklar›’na karfl› (doktorlar davas›), (ibid., par. 1538).