Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

212
ALT BÖLÜM 17 - AÇLIK VE İNSANİ YARDIMA ULAŞMA
Komitesi uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar›n taraflar›na bu kurala
uyma ça€r›s›nda bulunmufltur. 45
‹stisnalar
Sivil halk›n hayatta kalmas› için mutlaka gerekli olan mallara sald›r› yasa€›n›n iki
istisnas› bulunmaktad›r. Bunlardan ilki bu mallar›n askeri bir hedef teflkil ettikleri
düflünülmesi halinde onlara sald›r›labilece€i fikri üzerine kuruludur. Ek I.Protokol,
mallar›n sadece muharipler için esasl› ve yaflamsal önemi haiz bir kaynak olarak ya da
baflka amaçlarla ancak bir askeri harekâta do€rudan destek olarak kullan›lmas› halinde
bunu söz konusu olabilece€ini düzenlemektedir. 46 Bu istisna birçok askeri talimatnamede
oldu€u kadar birkaç ulusal mevzuatta ve resmi beyanatta da mevcuttur.
47 Bununla beraber bu uygulama bu mallar›n sadece muhariplerin hayatta kalmas›
için kullan›lmad›€› ancak yine de askeri harekâta do€rudan bir destek teflkil
ettikleri zaman, açl›k yasa€›, iflbu mallara sald›rman›n sivil halkta açl›€a neden
olaca€› beklenebiliyorsa bunlara sald›r›lmas› yasa€›n› getirir. Bu uygulama Ek
I.Protokol’e taraf olmayan devletlerin uygulamalar›n› içerir. 48 Bununla beraber bu
istisnan›n uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara da uygulanmas› pek olas› görünmemektedir
çünkü Ek I.Protokol’ün 14. Maddesi bunu ön görmemekte ve hiçbir
uygulama bu hipotezi desteklememektedir.
‹kinci istisnay› ‘yanm›fl toprak’ olarak adland›r›lan ve ulusal topraklar› iflgale karfl›
savunmak için uygulanan politika teflkil etmektedir. Ek I.Protokol ‘Silahl› çat›flman›n
her bir taraf›n›n ulusal topraklar›n› iflgal karfl› korumaya yönelik hayati ç›karlar› göz
önünde tutuldu€unda (…) e€er bask›n askeri gereklilik gerektiriyorsa’ bu istisnay›
öngörmektedir. 49 Bu istisna birçok askeri talimatname ve resmi beyanatta mevcuttur. 50
45 Bkz. örn. Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi, Güney Afrika’daki Çat›flma:ICRC’nin Ça€r›s›» (ibid., par.
290), Uluslararas› insanc›l hukukun uygulanabilirli€i üzerine memorandum (ibid., par. 291), bas›n
bildirisin° 1682 (ibid., par. 293), bas›n bildirisi n° 1705 (ibid., par. 296), bas›n bildirisi n° 1712
(ibid., par. 297), bas›n bildirisi n° 1726 (ibid., par. 297), Angola’da Uluslararas› insanc›l hukuka
uyulmas› üzerine Memorandum (ibid., par. 298) ve Turkuaz Operasyonuna kat›lan kuvvetlerin
uluslararas› insanc›l hukuka uymas› üzerine Memorandum (ibid., par. 299).
46 Ek I.Protokol (1977), md.54, par. 3 (konsensüsle kabul edilmifl) (ibid., par. 308).
47 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Avustralya (ibid., par. 313), Belçika (ibid., par.
314), Kanada (ibid., par. 315), ‹spanya (ibid., par. 319), ‹srail (ibid., par. 316), Yeni Zelanda (ibid.,
par. 318), Hollanda (ibid., par. 317), ‹sveç (ibid., par. 320) ve Yugoslavya (ibid., par. 321), ayn›
zamanda afla€›daki devletlerin mevzuatlar›: ‹spanya (ibid., par. 323); ayn› zamanda Bkz. afla€›daki
devletlerin mevzuat taslaklar›: Arjantin (ibid., par. 322) ve afla€›daki devletlerin beyanatlar›:
Kolombiya (ibid., par. 325) ve Birleflik Devletler (ibid., par. 327).
48 Bkz. Israil, Manual on the Laws of War (ibid., par. 316); Birleflik Devletler, Address by the Deputy
Legal Adviser of the Department of State (ibid., par. 327).
49 Ek I.Protokol (1977), md.54, par. 5 (konsensüsle kabul edilmifl) (ibid., par. 333).
50 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 340), Avustralya (ibid., par.
336-337), Kanada (ibid., par. 338), ‹spanya (ibid., par. 344), ‹srail (ibid., par. 341), Yeni Zelanda
(ibid., par. 343), Hollanda (ibid., par. 342), ‹sveç (ibid., par. 345) ve Yugoslavya (ibid., par. 347),
ayn› zamanda afla€›daki devletlerin beyanatlar›: Birleflik Devletler (ibid., par. 351) ve ‹sveç (ibid.,
par. 350).