Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

618
ALT BÖLÜM 43 - BİREYSEL SORUMLULUK
sebebiyet verdikleri zarar için zarar giderim ödemesi beklenecektir” tespitinde
bulunmufltur. 24
Birçok Devletin ulusal yasalar› alt›nda ma€durlar hukuk mahkemeleri önüne de
dava getirebilmektedir ve bu tür davalar›n baflar›l› flekilde getirildi€ine dair baz›
örnekler mevcuttur. 25 Buna ek olarak, baz› Devletler ulusal yasalar›yla ceza mahkemelerine,
savafl suçlar›n›n ma€durlar› için, mülkiyetin iadesi dâhil olmak üzere,
onar›ma hükmetme imkân› tan›maktad›r. 26
Kural 152. Komutanlar ve di€er üstler emirleri uyar›nca ifllenen savafl suçlar›ndan
dolay› cezai sorumlulu€a sahiptirler.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 43, K›s›m B.
Özet
Devlet uygulamalar› bu kural› uluslararas› ve de uluslararas› olmayan silahl›
çat›flmalarda uygulanabilir uluslararas› teamül hukukunun bir normu olarak tesis
etmektedir.
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Emirleri uyar›nca ifllenen savafl suçlar›ndan dolay› kiflilerin sorumlu oldu€una
iliflkin kural, Devletlerin sadece a€›r ihlalleri veya ihlalleri ayr› ayr› iflleyenleri de€il,
ayn› zamanda bunlar›n ifllenmesini emredenleri de yarg›lamas›n› gerektiren kural
Cenevre Sözleflmelerinde, Kültürel Malvarl›€›n›n Korunmas›na ‹liflkin Lahey
Sözleflmesinde ve bunun ‹kinci Protokolünde yer almaktad›r. 27 Keza, hepsi uluslararas›
ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir olan, Uluslararas›
Ceza Mahkemesi’nin, Eski Yugoslavya ve Ruanda hakk›ndaki Uluslararas› Ceza
24 BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Ruanda için Özel Temsilci (ibid., § 451).
25 Bkz., örn., ‹talya, Livorno’daki Mahkeme ve Floransa Temyiz Mahkemesi, Ercole davas› (ibid., §
437); Amerika Birleflik Devletleri, ‹kinci Bölge için Temyiz Mahkemesi ve New York Güney Bölgesi
Bölge Mahkemesi, Karadžić davas› (ibid., §§ 438–439).
26 Bkz., örn., Fransa (ibid., §§ 423 ve 426), Almanya (ibid., § 427), Lüksemburg (ibid., § 428) (el
konulan mallar›n ve eflyalar›n geri iadesi), Birleflik Krall›k (ibid., § 431) (para veya mallar›n iadesi),
Amerika Birleflik Devletleri (ibid., § 432) ve Yemen’nin (ibid., § 436) (geri iade) mevzuatlar›; Bkz.
ayr›ca Burundi’nin yasa tasla€› (ibid., § 425).
27 I.Cenevre Sözleflmesi, Madde 49 (ibid., § 457); II.Cenevre Sözleflmesi, Madde 50 (ibid., § 457);
III.Cenevre Sözleflmesi, Madde 129 (ibid., § 457); IV.Cenevre Sözleflmesi, Madde 146 (ibid., §
457); Kültürel Malvarl›€›n›n Korunmas›na iliflkin Lahey Sözleflmesi, Madde 28 (ibid., § 458);
Kültürel Malvarl›€›n›n Korunmas›na iliflkin Lahey Sözleflmesi ‹kinci Protokol, Madde 15 (ibid., §
461).