Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 45 - Çevreye verilen ağır zararlar
173
zaman›nda çevrenin korunmas› hakk›nda 1993’te BM Genel Sekreteri’ne sundu€u
bir raporda ICRC flunu belirtmifltir:
“Çevresel tahribat yaratacak baz› eylemlerin kapsam›n›n ve süresinin ne olaca€›n›
önceden tam olarak bilmek kolay de€ildir ve “yayg›n, uzun süreli ve a€›r” kriterinin
kat› bir yorumunun karfl›lanaca€›n›n kesin olmad›€› vakalarda dahi çevresel tahribat›
mümkün oldu€unca s›n›rlama gere€i vard›r”. 94
Ek I.Protokol’ün aksine, ENMOD Sözleflmesi koflullar›n›n bir arada gerçekleflmesini
arayan bir standart içermemektedir ve “uzun süreli” ibaresi bu
Sözleflme’de “aylar boyunca veya yaklafl›k bir mevsim süren” fleklinde
tan›mlanm›flt›r. 95 Bu farkl›l›k ENMOD, çevre üzerinde amaçlanan veya tahmin edilen
bir sonuçtan ziyade, çevrenin kasten tadil edilmesinden bahsetti€i için konulmufltur.
1992’de ENMOD Sözleflmesi’nin taraflar›n›n, Sözleflme’nin, bitkileri öldüren
ilaçlar›n kullan›m›n›, çevresel tadil için kullan›l›yorsa ve bölgenin ekolojik dengesini
bozma etkisi yarat›yorsa yasaklayan bir yorumunu kabul etmifl olmalar› dikkat
çekicidir. 96 Bu yorum, taraf devletlerin Sözleflme’yi bilim-kurgu türü silahlarla
s›n›rland›rmama arzusuna dayanmaktad›r ve bundan dolay› silahl› çat›flma s›ras›nda
çevreye daha genifl koruma sa€lamaya yönelik bir ilgiyi yans›tmaktad›r. 97
94 ICRC, Silahl› çat›flma zaman›nda çevrenin korunmas› hakk›nda Rapor (ibid., § 286).
95 Silahs›zlanma Komitesi Konferans›, ENMOD Sözleflmesi’nin 1. maddesine iliflkin Anlay›fl (ibid., §
291).
96 ENMOD SÖzleflmesi Taraflar›n›n ‹kinci Gözden Geçirme Konferans›, Sonuç Bildirisi (Cilt II, Alt-
Bölüm 24, § 633’te aktar›lm›flt›r).
97 Örn. bkz., Kanada, ENMOD ‹kinci Gözden Geçirme Konferans›’nda yap›lan Beyan (ibid., § 616).