Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 134 - Kadınlar
535
lülü€ün herhangi bir silahl› çat›flmada ihlali, baz› devletlerin mevzuatlar›nca suç olarak
kabul edilmektedir. 9 Bunlara ek olarak, kad›nlara özel sayg› flart›, uluslararas›
olmayan silahl› çat›flmalara da iliflkin di€er baflka belgelerde de yer al›r. 10
BM Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey ve BM ‹nsan Haklar›
Komisyonu, kad›nlar›n silahl› çat›flmalarda korunmalar›na iliflkin olarak, uluslararas›
olan ve olmayan silahl› çat›flmalar aras›nda ayr›m yapmamaktad›r. 11 Örne€in BM
Güvenlik Konseyi, kad›nlara özgü ihtiyaçlara sayg› ça€r›s›n› Afganistan gibi belirli
çat›flmalar ba€lam›nda yapt›€› gibi, genel olarak da yapm›flt›r. 12 Silahl› çat›flmalarda
sivillerin korunmas›na iliflkin olarak 2000’de kabul etti bir karar›nda BM Güvenlik
Konseyi, “silahl› çat›flman›n kad›nlar üzerinde yapt›€› özel etki” hakk›ndaki derin
endiflesini belirtmifl ve “kad›nlar›n özel korunma ve yard›m ihtiyaçlar›n›n kapsay›c›
olarak ele al›nmas›n›n önemini” tekrarlam›flt›r. 13 Birleflmifl Milletler kuvvetlerinin
uluslararas› insanc›l hukuka riayetlerine iliflkin BM Genel Sekreterlik Bülteni
“kad›nlar[›n] herhangi bir sald›r›dan özellikle korunaca€›n›” belirtir. 14 Kad›nlara
Karfl› fiiddet, Bunun Sebepleri ve Sonuçlar› Hakk›nda BM Özel Raportörü ve
Kad›nlara Karfl› Ayr›mc›l›€›n Önlenmesi Komitesi, uluslararas› ve uluslararas› olmayan
silahl› çat›flmalarda kad›nlar›n haklar›n›n ihlalleri hakk›ndaki endiflelerini belirtmifltir.
15 Komite 1992’de, cinsiyete dayal› fliddetin, “uluslararas› veya iç silahl›
çat›flma zamanlar›nda insanc›l normlar uyar›nca eflit korunma Hakk›”n› zedeledi€ini
veya yok etti€ini belirtmifltir. 16
27. Uluslararas› K›z›lhaç ve K›z›lay Konferans› taraf›ndan 1999’da kabul edilen
2002-2003 y›llar› için Eylem Plan›, “kad›nlar ve k›zlar için özel koruma tedbirleri”
için ça€r› yapm›flt›r. 17
Yorum
Kad›nlara özel ihtiyaçlar içinde bulunduklar› duruma – evde, gözalt›nda veya
çat›flma sonucunda yerlerinden edilmifl olmalar›na – göre de€iflebilir ama bunlara
9 Örn. bkz., Azerbaycan (ibid., § 43) ve Venezuela’n›n (ibid., § 47) mevzuatlar›; ayr›ca Bkz.
Arjantin’in taslak mevzuat› (ibid., § 42).
10 Örne€i bkz., H›rvatistan ve YSFC Aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun Uygulanmas›na Dair
Mutabakat Zapt›, para. 4 (ibid., § 12); Bosna Hersek’teki Çat›flman›n Taraflar› Aras›nda Uluslararas›
‹nsanc›l Hukukun Uygulanmas›na Dair Anlaflma, para. 2.3(2) (ibid., § 13).
11 Örn. bkz., BM Güvenlik Konseyi, Karar 1325 (ibid., § 55); ECOSOC, Karar 1998/9 (ibid., § 58);
BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Karar 1998/70 (ibid., § 60).
12 Örn. bkz., BM Güvenlik Konsey, Karar 1076 (ibid., § 51), Karar 1193 ve 1214 (ibid., § 52), Karar
1261 (ibid., § 53), Karar 1333 (ibid., § 56)ve Baflkan’›n Aç›klamas› (ibid., § 57).
13 BM Güvenlik Konseyi, Karar 1296 (ibid., § 54).
14 BM Genel Sekreteri’nin Sirküleri, K›s›m 7.3 (ibid., § 14).
15 Örn. bkz., BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Kad›nlara Karfl› fiiddet, Bunun Sebepleri ve Sonuçlar›
Hakk›nda Özel Raportörün raporlar› (ibid., §§ 61–62); Kad›nlara Karfl› Ayr›mc›l›€›n Önlenmesi
Komitesi, BM Genel Kurulu’na raporlar (ibid., §§ 70–72).
16 Kad›nlara Karfl› Ayr›mc›l›€›n Önlenmesi Komitesi, Genel Tavsiye No. 19 (Kad›nlara Karfl› fiiddet)
(ibid., § 68).
17 27. Uluslararas› K›z›lhaç ve K›z›lay Konferans›, Karar I (konsensusla kabul edilmifltir) (ibid., § 67).