Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 109 - Arama yükümlülüğü
447
Uluslararas› ya da uluslararas› olmayan çat›flmalarda aksi yönde hiçbir resmi
uygulama tespit edilmemifltir. Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi hem uluslararas› hem
de uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar›n taraflar›n› bu kurala sayg› göstermeye
davet etmifltir 13 .
Yorum
Yaral›lar›, hastalar› ve deniz kazazedelerini aramak, toplamak ve tahliye etme
yükümü, imkânlara ba€l› bir yükümdür. Çat›flman›n her bir taraf› yaral›lar›, hastalar›
ve deniz kazazedelerini aramak, toplamak ve tahliye etmek üzere mümkün olan
bütün tedbirleri almal›d›r. Bu yüküm, insanc›l örgütlerin operasyonlara kat›lmas›na
izin vermeyi de içerir. Uygulama, özellikle Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi’nin
yaral›lar›n ve hastalar›n tahliyesine kat›ld›€›n› göstermektedir 14 . Uygulamada,
insanc›l örgütlerin bu tür faaliyet yürütmek için ilgili bölgede otoritesini icra eden
taraf›n iznini almalar› gerekti€i aç›kt›r, fakat bu izin talebi keyfi gerekçelerle reddedilmemelidir.
(ayr›ca bkz. Kural 55 yorumu). Birleflmifl Milletler Güvenlik Konseyi
ve Genel Kurulu ile Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komisyonu, El Salvador ve
Lübnan’daki çat›flman›n taraflar›n›, Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi’nin yaral› ve hastalar›
tahliye etmesine izin vermeye davet etmifltir 15 .
Dahas›, sivil halk›, yaral›lar›, hastalar› ve deniz kazazedelerini aramak, toplamak
ve tahliye etmeye katk›da bulunmaya ça€›rma imkân› Cenevre Sözleflmeleri ve Ek
Protokoller’de yer almaktad›r 16 . Bu imkân birden çok sahra talimnamelerinde da
(ibid., par. 47 ve 141), Kenya (ibid., par. 48 ve 142), Lübnan (ibid., par. 49), Madagaskar (ibid.,
par. 50 ve 143), Nikaragua (ibid., par. 57), Nijerya (ibid., par. 58 ve 60), Yeni Zelanda (ibid., par.
56), Hollanda (ibid., par. 53-54), Filipinler (ibid., par. 61 ve 147 ilâ 149), Ruanda (ibid., par. 151),
Senegal (ibid., par. 65), Togo (ibid., par. 69 ve 155), Birleflik Krall›k (ibid., par. 70-71) ve
Yugoslavya (ibid., par. 75 ve 162).
12 Örn. bkz., flu devletlerin mevzuatlar›: Kolombiya (ibid., par. 81), Nikaragua (ibid., par. 87), Kongo
Demokratik Cumhuriyeti (ibid., par. 82), Venezuela (ibid., par. 94) ve Vietnam (ibid., par. 95);
ayr›ca Bkz. ‹talya (ibid., par. 86) ve Uruguay’›n (ibid., par. 93), uluslararas› olmayan silahl› çat›flma
zaman›nda uygulamas› ask›ya al›nmayan mevzuat› ile Arjantin (ibid., par. 76), El Salvador (ibid.,
par. 83) ve Nikaragua’n›n (ibid., par. 88) mevzuat tasar›lar›.
13 Örn. bkz., Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi Irak ile Iran aras›ndaki çat›flma: Uluslararas› K›z›lhaç
Komitesi’nin ça€r›s› (ibid., par. 110), Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun Uygulanabilirli€i Hakk›nda
Muht›ra (ibid., par. 111), Bas›n duyurusun° 93/17 (ibid., par. 112), Angola’da Uluslararas› ‹nsanc›l
Hukukun Sayg› Görmesi Hakk›nda Muht›ra (Ibid., Par. 113), Türkuaz Operasyonuna Kat›lan
Kuvvetlerin Uluslararas› ‹nsanc›l Hukuka Sayg› Göstermesi Hakk›nda Muht›ra (ibid., par. 114) ve
Bas›n duyurusu00/42 (ibid., par. 115).
14 Örn. bkz., Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi’nin uygulamas› (ibid., par. 185) ve bas›n duyurusu n°
96/25 (ibid., par. 189).
15 Birleflmifl Milletler Güvenlik Konseyi, karar 436 (ibid., par. 173); Birleflmifl Milletler Genel Kurulu,
karar 40/139 (ibid., par. 174); Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komisyonu, karar 1986/39 (ibid.,
par. 175).
16 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 18 (ibid., par. 6); II. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 21,
bent 1 (ibid., par. 8); Ek I.Protokol (1977), madde 17, par. 2 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid.,
par. 11); Ek I.Protokol (1977), madde 18, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 14).