Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 95 - Zorla çalıştırma
371
göz önünde tutarak ve özellikle, onlar› fiziksel ve manevi aç›ndan iyi bir durumda
kalmalar›n› sa€lamaya yönelik olarak, sa€l›kl› savafl esirlerini iflçi olarak kullanabilece€ini”
hükme ba€lamaktad›r. 185
Sözleflme, « idare, kamp›n düzenlenmesi ve bak›m› ile iliflkili ifller d›fl›nda « bir
savafl esirinin mecbur tutulabilece€i ifl türlerini ayr›nt›l› biçimde saymaktad›r. 186 Bu
liste, savafl esirlerine yap›lacak muameleye iliflkin 1929 tarihli Cenevre
Sözleflmesinde yer alan genel yasa€a dayal›d›r: «savafl esirlerinin sa€layaca€› çal›flmalar›n
savafl harekâtlar› ile do€rudan hiçbir iliflkisi olmayacakt›r » 187 . Dahas›, III.
Cenevre Sözleflmesi hükmünce: « kendisi gönüllü olmad›kça, hiçbir savafl esiri
sa€l›ks›z ya da tehlikeli nitelikte ifllerde çal›flt›r›lamaz. Hiçbir savafl esiri, elde tutan
gücün silahl› kuvvetlerinin bir mensubu için afla€›lay›c› say›labilecek bir iflte görevlendirilmeyecektir.
May›nlar›n ya da özdefl di€er cihazlar›n temizlenmesi tehlikeli bir
ifl say›lacakt›r.» 188 Sözleflme, ifl flartlar›, ifl süresi, ücret, ifl kazalar› ve t›bbi gözetim
hakk›nda baflka ayr›nt›l› hükümler de içermektedir. 189
IV. Cenevre Sözleflmesi, koruma alt›ndaki sivillerin ancak kat› flartlara tabi olarak,
«askeri harekâtlar›n sevk ve idaresi ile do€rudan iliflkisi bulunan » ya da bu kiflileri
«askeri harekâtlara kat›lmaya zorlayacak» her türlü çal›flma hariç olmak üzere,
çal›flmaya zorlanabileceklerini hükme ba€lamaktad›r; söz konusu çal›flma ücretlendirilmelidir.
190 Nihayet, IV. Cenevre Sözleflmesi’ne göre enterne edilmifl siviller iflçi
olarak çal›flt›r›lamazlar, me€erki bunu kendileri arzu etmifl olsunlar; bu halde ise
onlar›n da ücretlendirilmeleri gerekmektedir. 191
Çok say›da Devletin askeri el kitaplar› ve mevzuatlar›, savafl esirlerine ya da sivillere
zorunlu çal›flma uygulamalar›n› zorla dayatman›n192 ve savafl esirleri ya da sivilleri
yasak iflleri yapmaya zorlaman›n ceza hukuku bak›m›ndan suç oluflturduklar›
hususunu teyit etmektedirler. 193 Savafl suçlar›na iliflkin birçok ulusal davada san›klar,
185 III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 49.
186 III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 50 (nakleden: Cilt II, Bölüm 32, par. 1761).
187 Savafl Esirlerine ‹liflkin Cenevre Sözleflmesi (1929), madde 31 (ibid., par. 1757).
188 III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 52 (ibid., par. 1762).
189 Bkz. III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 51 ve 53 ilâ 55.
190 IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 40 (nakleden: Cilt II, Bölüm 32, par. 1763) ve madde 51
(ibid., par. 1764).
191 IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 95 (ibid., par. 1765).
192 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Ekvator (ibid., par. 1801) Amerika Birleflik Devletleri
(ibid., par. 1813), ve flu devletlerin mevzuatlar›: Avustralya (ibid., par. 1816-1817), Azerbaycan
(ibid., par. 1820), Bosna-Hersek (ibid., par. 1824), Fildifli K›y›s› (ibid., par. 1830), H›rvatistan
(ibid., par. 1831), Etiyopya (ibid., par. 1832), Letonya (ibid., par. 1838), Lituanya (ibid., par.
1839), Özbekistan (ibid., par. 1856), Paraguay (ibid., par. 1848), Kongo Demokratik Cumhuriyeti
(ibid., par. 1828), Slovenya (ibid., par. 1850) Yugoslavya (ibid., par. 1857-1858).
193 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 1808), Amerika Birleflik
Devletleri (ibid., par. 1810 ilâ 1813), Nijerya (ibid., par. 1806), Hollanda (ibid., par. 1804) ve
Birleflik Krall›k (ibid., par. 1809), ve flu devletlerin mevzuatlar›: Bangladefl (ibid., par. 1821), Çin
(ibid., par. 1827), ‹rlanda (ibid., par. 1834), ‹talya (ibid., par. 1836), Lüksemburg (ibid., par.
1840), Nikaragua (ibid., par. 1845) ve Norveç (ibid., par. 1847).