Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

116
ALT BÖLÜM 8 - İNSANCIL YARDIM PERSONELİ VE MALLARI
‹nsanc›l yard›m personelinin sayg› görmesi ve korunmas› zorunlulu€u baz› askeri
el kitaplar›nda yer alm›flt›r. 4 Özellikle ‹sveç’in Uluslararas› ‹nsanc›l Hukuk el
kitab›, Ek I.Protokolün 71. maddesinin 2. f›kras›n›n daha önceden var olan teamül
hukukunun bir kural›n›n kodifikasyonu oldu€unu belirtmektedir. 5 ‹nsanc›l yard›m
personeline sald›rmak önemli say›da Devletin mevzuat›nda suç oluflturmaktad›r. 6 Bu
kural ayr›ca resmi beyanlarla ve rapor edilen uygulamalarla desteklenmifltir. 7 Bu
uygulama Ek 1.Protokole taraf olmayan ya da o tarihte henüz taraf olmam›fl
Devletlerinkilerini de kapsamaktad›r. 8 Kural Ek I.Protokole taraf olanlarca taraf
olmayanlara karfl› da ileri sürülmüfltür. 9
‹nsanc›l yard›m personelinin sayg› görmesi ve korunmas› zorunlulu€u ço€u uluslararas›
olmayan silahl› çat›flmalarla ilgili olarak uluslararas› örgütlerin kararlar›nda
hat›rlat›lm›flt›r (bkz. daha afla€›da).
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Ek II.Protokolün 18. maddesinin 2. f›kras› her ne kadar ihtiyaç halindeki sivil
halk lehine yard›m faaliyetleri düzenlenmesini zorunlu k›lmaktaysa da, Protokol
insanc›l yard›m personelinin korunmas›na iliflkin özel bir hüküm içermemektedir.
Oysa ki bu kural ihtiyaç içindeki sivil halk›n lehine yard›m faaliyetlerinin baflar›s› için
zorunludur. Uluslararas› Ceza Mahkemesi ve Sierra Leone Özel Mahkemesinin statülerine
göre, Birleflmifl Milletler fiart›na uygun olarak bir insanc›l yard›m görevi
kapsam›nda kullan›lan personele yönelik kasti sald›r›larda bulunmak, bu personelin
uluslararas› silahl› çat›flmalar hukukunca sivillere sa€lanan korumadan yararlanma
hakk› oldu€u durumda, uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda bir savafl suçu
oluflturmaktad›r. 10 Ayr›ca, bu kural uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir
olan baflka baz› belgelerde de yer almaktad›r. 11
4 Bkz. örn., flu Devletlerin sahra talimnameleri: Arjantin (ibid., par. 12), Avustralya (ibid.,par. 13),
Kanada (ibid., par. 14), Fransa (ibid., par. 15), Hollanda (ibid., par. 16), ‹sveç (ibid., par. 17) ve
Yugoslavya (ibid., par. 18).
5 ‹sveç, U‹H El kitab› (ibid., par. 17).
6 Bkz. örn., flu Devletlerin mevzuatlar›: Almanya (ibid., par. 154), Avustralya (ibid., par. 147),
Azerbaycan (ibid., par. 148), Kanada (ibid., par. 150), Kongo (ibid., par. 151), Estonya (ibid., par.
152), Etiyopya (ibid., par. 153), ‹rlanda (ibid., par. 19), Norveç (ibid., par. 20), Yeni Zelanda (ibid.,
par. 156-157), Filipinler (ibid., par. 21 ve 158), Portekiz (ibid., par. 159) ve Birleflik Krall›k (ibid.,
par. 161-162); Bkz. ayr›ca Burundi’nin (ibid., par. 149) ve Trinidad ve Tobago’nun (ibid., par. 160)
mevzuat taslaklar›.
7 Bkz. örn., Afganistan (ibid., par. 25) ve Sudan (ibid., par. 169) konusunda Almanya’n›n beyanlar›.
8 Bkz. flu Devletlerin uygulamalar›: Azerbaycan (ibid., par. 148), Hindistan (ibid., par. 170), Irak
(ibid., par. 28-29), ‹srail (ibid., par. 172), Malezya (ibid., par. 174), Birleflik Krall›k (ibid., par. 38)
ve Türkiye (ibid., par. 177).
9 Bkz. örn., Afganistan (ibid., par. 25) ve Sudan (ibid., par. 169) konusunda Almanya’n›n beyanlar›.
10 UCM Statüsü (1998), m. 8, par. 2, bent e) iii) (ibid., par. 142); Sierra Leone Özel Mahkemesinin
Statüsü (2002), m. 4, bent 1 b) (ibid., par. 143).
11 Bkz. örn., Agreement No. 2 on the Implementation of the Agreement of 22 May 1992 between
the Parties to the Conflict in Bosnia et Herzegovina (1992), par. 2(d) (ibid., par. 5); Agreement
No. 3 on the ICRC Plan of Action between the Parties to the Conflict in Bosnia and Herzegovina