Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 87 - İnsanca muamele
343
hükümetin r›zas›, daveti ya da muvafakati uyar›nca, s›n›rlar›n›n d›fl›nda kalan bir ülke
ve ahalisi üzerinde icra etti€i etkin denetim yoluyla, normal olarak yerel hükümetin
ayr›cal›kl› yetki alan›na dâhil olan kamu kudretlerinin baz›lar›n› ya da tamam›n› üstlenmesi
halinde, Sözleflme’nin ülke ötesi uygulanmas›n› kabul etti€ini” teyit
etmifltir. 33 Alejandre ve di€erleri Küba’ya karfl› davas›nda Amerikalararas› ‹nsan
Haklar› Komisyonu’nun, ‹nsan Haklar›na ‹liflkin Amerikan Sözleflmesi’nin uygulanabilirli€ini
belirlemek için baflvurdu€u da ayn› etkin denetim kriteridir; Komisyon
Loizidou karar›na gönderme yaparak ayn› do€rultuda karar alm›flt›r. 34
Kural 87. – Sivil kiflilere ve muharebe d›fl› kiflilere insaniyetle muamele edilmelidir
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 32, K›s›m A.
Özet
Devletlerin uygulamas›na göre bu kural, hem uluslararas› hem de uluslararas›
nitelikte olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir bir uluslararas› teamül hukuku
normu oluflturmaktad›r.
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Savafl esirlerine insaniyetle muamele etme yükümü daha Lieber Kodu’nda,
Brüksel Deklarasyonunda ve Oxford el kitab›nda tan›nm›fl ve Lahey Tüzü€ü ile
kodifikasyona u€ram›flt›r 35 . Sivillere ve muharebe d›fl›ndaki kiflilere insaniyetle muamele
etme gereklili€i hem Cenevre Sözleflmelerinin ortak 3.maddesinde hem de bu
dört sözleflmenin özel maddelerinde hükme ba€lanm›flt›r 36 . Bu gereklilik, I. ve II.
Ek Protokollerde temel bir güvence olarak tan›nm›flt›r 37 .
33 Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Bankovic, Stoimenovski, Joskimovic, Stojadinovic ve Sukovic
Almanya, Belçika, Danimarka, Fransa, ‹spanya, Yunanistan, Macaristan, ‹zlanda, ‹talya,
Lüksemburg, Norveç, Hollanda, Polonya, Portekiz, Çek Cumhuriyeti, Birleflik Krall›k ve Türkiye’ye
karfl›, Kabul edilebilirlik karar›, 12 Aral›k 2001, par. 71.
34 Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Komisyonu, vaka 11.589, Alejandre ve di€erleri Küba’ya karfl›, Rapor
No. 86/99, 29 Eylül 1999, par. 24-25.
35 Lieber Kodu (1863), madde 76 (aktaran: II. Cilt, Bölüm 32, par. 215); Brüksel Deklarasyonu
(1874), madde 23, bent 3) (ibid., par. 216); Oxford El Kitab› (1880), madde. 63 (ibid., par. 217);
Lahey Tüzü€ü (1907), madde. 4, bent. 2 (ibid., par. 206).
36 Cenevre Sözleflmeleri (1949), Ortak 3. madde (ibid., par. 1); I. Cenevre Sözleflmesi, (1949),
madde. 12, bent. 1 (ibid., par. 143); II. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde. 12, bent. 1 (ibid., par.
144); III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde. 13 (ibid., par. 208); IV. Cenevre Sözleflmesi, (1949),
madde. 5 ve madde 27, bent. 1 (ibid., par. 82-83).
37 Ek I.Protokol (1977), madde 75, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 2);Ek I.Protokol
(1977), madde. 4, par. 1 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 3).