Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

506
ALT BÖLÜM 37 - ÖZGÜRLÜKLERİNDEN MAHRUM BIRAKILAN KİŞİLER
Kural 128.–
A. Savafl esirleri fiili muhasamat›n sona ermesinden sonra vakit geçirmeden serbest
b›rak›lmal› ve ülkelerine iade olunmal›d›r.
B. Enterne edilen siviller, enterne edilmelerini gerektiren sebepler ortadan kalkar
kalkmaz ve en geç faal muhasamat›n sonunda mümkün oldu€unca süratle
serbest b›rak›lmal›d›r.
C. Uluslararas› olmayan bir silahl› çat›flmayla iliflkili olarak özgürlüklerinden
mahrum b›rak›lan kifliler, özgürlüklerinden mahrumiyeti gerektiren nedenler
ortadan kalkar kalkmaz serbest b›rak›lmal›d›r.
Belirtilen kifliler, cezai takibat alt›ndaysa veya hukuka uygun olarak
çarpt›r›ld›klar› mahkûmiyetleri devam etmekteyse, özgürlüklerinden mahrum
b›rak›lmaya devam olunabilir.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 37, K›s›m K.
Özet
Devletlerin uygulamalar›na göre bu kurallar, s›ras›yla, uluslararas› silahl› çat›flmalarda
(A ve B) ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda (C) uygulanacak uluslararas›
teamül hukuku normlar› oluflturur. Gözalt›ndakileri, gözalt›na al›nma sebepleri
ortadan kalkt›ktan sonra serbest b›rakmay› reddetmek, özgürlükten keyfi olarak
mahrum b›rakma yasa€›n› (bkz. Kural 99) ihlal edece€i gibi rehin alma (bkz. Kural
96) dahi teflkil edebilir.
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Lahey Düzenlemeleri savafl esirlerini bar›fl yap›ld›ktan sonra mümkün oldu€u
kadar çabuk ülkelerine iade etme yükümlülü€ünü düzenler. 151 Üçüncü Cenevre
Sözleflmesi de savafl esirlerinin faal muhasamat›n sona ermesinden sonra vakit geçirmeden
serbest b›rak›lmas›n› ve ülkelerine iadesini gerektirir. 152
Dördüncü Cenevre Sözleflmesi’nin 132. maddesine göre enterne edilmifl her
kifli, enterne edilmesini gerektiren sebep sona erer ermez serbest b›rak›lmas› gerekirken,
madde 133 her halükarda, enterne edilmenin muhasamat›n sonunda mümkün
oldu€unca süratle sona ermesi gerekti€ini belirtir. Madde 132 çat›flma taraflar›n›,
muhasamat esnas›nda, özel ihtiyaçlar› olan belli kategorideki enternelerin (çocuklar›n,
hamile kad›nlar›n ve süt çocuklar› ve küçük çocuklar› olan annelerin, yaral›lar›n
151 Lahey Düzenlemeleri, madde 20 (ibid., § 604).
152 III.Cenevre Sözleflmesi, madde 118 (ibid., § 607).