Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 14 - Saldırıda orantılılık
ALT BÖLÜM IV
SALDIRIDA ORANTILILIK
Kural 14. – Beklenen do€rudan ve somut askeri avantaja göre, sivil halk aras›nda
afl›r› düzeyde yaflam kayb›na, yaralanmaya, sivil mallar›n zarar görmesine ya da bunlar›n
hepsine birden neden olabilecek sald›r›larda bulunmak yasakt›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 4.
Özet
Devletlerin uygulamas›na göre bu kural, hem uluslararas› hem de uluslararas›
nitelikte olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir bir uluslararas› teamül hukuku
normu oluflturmaktad›r.
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Sald›r›da orant›l›l›k ilkesi Ek I.Protokolün 51. Maddesinin 5 b) f›kras›nda kaleme
al›nm›fl ve 57. Maddede tekrar edilmifltir 1 . Ek Protokollerin kabulüyle sonuçlanan
diplomatik konferans s›ras›nda Fransa, 51. maddenin 5. f›kras›n›n
«karmafl›kl›€›ndan dolay›, bir iflgalciye karfl› askeri savunma operasyonlar›na a€›r
zarar verecek ve Birleflmifl Milletler fiart›n›n 51. Maddesinde tan›nan meflru müdafaa
do€al hakk›n›n kullan›lmas›n› tehlikeye düflürecek nitelikte» oldu€unu düflündü€ü
için ret oyu kullanm›flt›r 2 . Bununla birlikte Fransa, Ek I.Protokolü
onaylad›€›nda, bu hükme çekince koymam›flt›r. Ek Protokollerin kabulüyle sonuçlanan
diplomatik konferans s›ras›nda, Meksika Ek I.Protokolün 51. maddesinin
«özünü reddederek I. Ek I.Protokolle uyumsuz olaca€› gerekçesiyle hiç bir çekinceye
konu olmamalar› gerekecek» derecede önemli oldu€unu aç›klam›flt›r. 3 Yine
1 Ek I.Protokol, 51(5)(b) nci md.(77 oy lehte, bir karfl›t ve 16 yoklukla Kabul edilmifltir)(Vol.II, Ks.4,
no.1 de belirtilmifltir) ve Md.57(2)(a)(iii)(90 oy lehte, karfl›t oy yok ve 4 yoklukla Kabul edilmifltir)
(Vol.II, Ks.5, no.325 te belirtilmifltir).
2 Fransa, CDDH s›ras›ndaki beyan (II. cilt, 4. alt bölüm, par. 89 içinde nakledilmifltir).
3 Meksika, CDDH s›ras›ndaki beyan (vol. II. cilt, 1. altbölüm, par. 307 içinde nakladilmifltir).
49