Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 93 - Tecavüz ve diğer cinsel şiddet biçimleri
365
1993 y›l›nda Yugoslavya’n›n, Birleflmifl Milletler Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n
Kald›r›lmas› Komitesi’ne sundu€u bir raporda, savafl bölgesinde kad›nlara yap›lan
kötü muamelelerin uluslararas› insanc›l hukuka ayk›r›l›€›n› tan›mas› ve ›rza tecavüzün
savafl zaman›nda normal bir davran›fl say›ld›€› yönünde haks›z bir izlenim veren
önceki beyan hakk›nda özürlerini bildirmesi manidard›r. 152
‹nsan haklar› hukukunda cinsel fliddetin yasak oluflu esasen iflkencenin ve zalimane,
gayriinsanî ya da afla€›lay›c› ceza ya da muamelelerin yasak olmas›ndan kaynaklanmaktad›r.
Bu yaklafl›mla, Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi gibi Amerikalar aras›
‹nsan Haklar› Komisyonu da içtihatlar›nda, gözalt›ndaki kiflilere tecavüz edilmesinin
iflkence eylemleri oluflturdu€una hükmetmifltir. 153 Avrupa ‹nsan Haklar›
Mahkemesi, erkek bir tutuklunun, kad›n bir hapishane gardiyan›n›n huzurunda
tamamen soyunmaya zorlanarak her yerinin aranmas›n›n afla€›lay›c› bir muamele
oldu€una da hükmetmifltir. 154 Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n Kald›r›lmas›
Komitesi, genel bir tavsiye karar›nda, cinsiyete dayal› fliddetin bir ayr›mc›l›k biçimi
oldu€unu beyan etmifltir. 155 Di€er yandan, kad›n ve çocuklar›n fuhufl amac›yla ticarete
konu edilmesinin cezai anlamda bir suç oluflturdu€u hususunu teyit eden uluslararas›
antlaflma ve di€er belgelerin say›s› artmakta 156 ve cinsel fliddet eylemlerinden
suçlu bütün kiflilere yapt›r›m uygulanmas› zorunlulu€u bilinci giderek kuvvetlenmektedir.
157 Cinsel fliddetin resmi bir ceza olarak uygulanmas› yasa€› konusunda
bir flüphe bulunmamaktad›r; bu tür bir ceza Devletler taraf›ndan resmi olarak
öngörülmedi€i gibi bu tür olaylar› tespit eden bütün raporlar ya inkâr ve ret beyanlar›na
konu olmufl, ya da ilgili kifliler aleyhine kovuflturmalara yol açm›flt›r. 158
152 Yugoslavya, Birleflmifl Milletler Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n Kald›r›lmas› Komitesi önünde
beyan, (ibid., par. 1677).
153 Örn. Bkz. Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Ayd›n Türkiye’ye karfl› davas› (ibid., par. 1741);
Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Komisyonu, Vaka 10.970 (Peru) (ibid., par. 1743).
154 Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Valasinas Litvanya’ya karfl› davas› (ibid., par. 1742).
155 Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n Kald›r›lmas› Komitesi, Genel tavsiye karar›, n° 19 (kad›nlara yönelik
fliddet) (ibid., par. 1735).
156 Örn. Bkz. ‹nsan Ticaretinin ve Baflkalar›n›n Yapt›€› Fuhflun Sömürülmesinin Bast›r›lmas› ‹çin
Sözleflme, (1949), birinci madde (ibid., par. 1557); ‹nsan Ticareti Hakk›nda Protokol, (2000),
birinci madde, (ibid., par. 1567); Bölgesel ‹flbirli€i ‹çin Güney Asya Örgütü’nün, Kad›nlar›n ve
Çocuklar›n Fuhufl Amac›yla Ticaretinin Ortadan Kald›r›lmas› Sözleflmesi (henüz yürürlü€e girmemifltir),
madde 3 (ibid., par. 1568); Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Yüksek Komiseri, ‹nsan haklar›
ve insan ticaretine iliflkin ilkeler ve yönergeler: Tavsiye kararlar› (ibid., par. 1707-1708); Bat›
Afrika Devletleri Ekonomik Toplulu€u, ‹nsan Ticaretine karfl› mücadeleye iliflkin bildiri, (ibid., par.
1714); Amerika Devletleri Örgütü Amerikalararas› Kad›nlar Komisyonu, Karar CIM/RES 225
(XXXI-0/02) (ibid., par. 1716).
157 Örn. Bkz. Birleflmifl Milletler Genel Kurulu, Kad›nlara yönelik ayr›mc›l›€›n ortadan kald›r›lmas›na
iliflkin Bildiriyi ilan eden Karar 48/104 (ibid., par. 1687); Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n
Kald›r›lmas› Komitesi, Genel Tavsiye karar›, n° 19 (kad›nlara yönelik fliddet) (ibid., par. 1735);
Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, S. W. c. Birleflik Krall›k’a karfl› davas› (ibid., par. 1740).
158 Örn., Pakistan’da bir kabile meclisinin, genç bir k›z›n ceza olarak ›rz›na geçilmesini emreden karar›
yo€un bir infiale yol açarak Pakistan Yüksek Mahkemesi Baflkan›’n› sorumlu kifliler hakk›nda
kovuflturma bafllatmaya sevk etmifl ve bu kovuflturma bir mahkûmiyet ve sert bir yapt›r›mla sonuçlanm›flt›r.
Bkz. news.bbc.co.uk/1/world/south_asia/ 2089624.stm (3 Temmuz 2002) ve
Uluslararas› Hukukçular Komisyonu’nun bu olay› k›nayan ve hükümetin Uluslararas›
sorumlulu€unun alt›n› çizen mektubuna Pakistan’›n 7 Ocak 2003 tarihli resmi cevab› (yazarlar›n
arflivlerinden); ayr›ca Bkz. Kad›nlara Yönelik Ayr›mc›l›€›n Kald›r›lmas› Komitesi,Genel Tavsiye
karar›, n° 19 (kad›nlara yönelik fliddet), 29 Ocak 1992, par. 8.