Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 83 - Kara mayınların temizlenmesi ya da etkisiz hale getirilmesi
319
Kural 83. - Muhasamat›n fiilen kesilmesinden sonra çat›flman›n kara may›nlar›n› kullanan
taraf›, may›nlar›n sivillere zarar vermemesi için bunlar› kald›rmal› ya da baflka
bir flekilde etkisiz hale getirmeli ya da kaldırılmalarını› kolaylaflt›rmal›d›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 29, K›s›m C.
Özet
Devletlerin uygulamas›na göre bu kural, hem uluslararas› hem de uluslararas›
nitelikte olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir bir uluslararas› teamül hukuku
normu oluflturmaktad›r. Bu kural araçlara karfl› kullan›lan may›nlar›n kullan›m›na
uygulan›r. Ayn› zamanda anti-personel may›nlar›n kullan›m› hakk›nda henüz tam bir
yasak kabul etmemifl devletler için bu tip may›nlara da uygulan›r; fluras› aç›kt›r ki
Ottowa Sözleflmesi may›nl› alanlardaki anti-personel may›nlar›n›n imhas›na yönelik
özel hükümler ihtiva etmektedir. 28
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
1990’l› y›llara kadar, may›n› döfleyenlerin bunlar› kald›rmas› yönünde bir gereklili€in
varl›€›n› gösteren hiçbir uygulama yoktu. Genel olarak may›nlar konusunda
al›nacak tedbirlere, topraklar›nda may›nlar›n bulundu€u devletin karar verece€i
kabul ediliyordu. Konvansiyonel Silahlar Sözleflmesi’nin Protokol II’sinin orijinal
versiyonu kendini may›n tarlalar›n›n temizlenmesi ya da etkisiz hale getirilmesini
cesaretlendirmekle s›n›rlam›flt›. 29 Bununla beraber uluslararas› toplumun bu durum
karfl›s›ndaki tutumu de€iflmifltir. De€ifltirildi€i flekliyle Protokol II’nin 3. maddesinin
2. Paragraf›nda mevut bulunan may›n› döfleyen devletin may›ndan sorumlu
oldu€u ilkesi bu tutum de€iflikli€ini yans›tmaktad›r. 30 De€ifltirildi€i flekliyle
Protokol II, muhasamat›n sonunda may›nlar›n kald›r›lmas› ya da etkisiz hale getirilmesi
üzerine detayl› kurallar ihtiva etmektedir. 31
Toprak alt›nda ya da üstünde kalan may›nlar›n siviller için teflkil etti€i tehditten
üzüntü duyan ve onlar›n kald›r›lmas› gereklili€ini belirten Birleflmifl Milletler
Güvenlik Konseyi’nce oldu€u kadar Genel Kurulu’nca da kabul edilen çok say›da
karar vard›r. 32 Bu kararlar kasten sadece uluslararas› silahl› çat›flmalarla s›n›rl›
28 Ottawa Konvansiyonu (1997), md.5.
29 Konvansiyonel Silahlar Sözleflmesinin II. Protokolü (1980), md.9 (ibid., par. 346).
30 De€ifltirildi€i flekliyle Konvansiyonel Silahlar Sözleflmesinin II. Protokolü (1996), md.3, par.2
(ibid., par. 348).
31 De€ifltirildi€i flekliyle Konvansiyonel Silahlar Sözleflmesinin II. Protokolü (1996), md.10 (ibid., par.
351).
32 Bkz. örn. BM Güvenlik Konseyi, karar 1005 (ibid., par. 399), karar 1055 (ibid., par. 401), karar