Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

622
ALT BÖLÜM 43 - BİREYSEL SORUMLULUK
tad›r. 43 Eski Yugoslavya hakk›ndaki Uluslararas› Ceza Mahkemesi önündeki muhtelif
davalarda da ayr›ca teyit edilmifltir. 44
Henüz Ek I.Protokol’e taraf olmayan Devletler de dâhil olmak üzere, baz›
Devletlerin sahra talimnameleri, askeri talimnameleri ve yasalar› astlar›n suçlar›ndan
ötürü komutanlar›n sorumlulu€unu belirtmektedir. 45
Bu kural BM Genel Kurulu ve BM ‹nsan Haklar› Komisyonu taraf›ndan Eski
Yugoslavya’daki çat›flma hakk›ndaki kararlarda yeniden an›msat›lm›flt›r. 46
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara iliflkin uygulamalar daha az kapsaml› ve
daha yak›n tarihe dayal›d›r. Yine de, mevcut olan uygulamalar bu kural›n uluslararas›
olmayan silahl› çat›flmalarda ifllenen savafl suçlar›na da uyguland›€›n› tart›flmas›z
flekilde belirtmektedir. Özellikle, Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin, Eski Yugoslavya
ve Ruanda hakk›ndaki Uluslararas› Ceza Mahkemeleri’nin ve Sierra Leone
hakk›ndaki Özel Mahkeme’nin Statüleri ve Do€u Timor’a iliflkin BMDT‹Y Tüzük
No. 2000/15 aç›kça bu kural› uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar kapsam›nda ele
almaktad›r. 47 Bu kural›n ayr›ca uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara uygulanacak
olmas›, Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü hakk›ndaki görüflmeler s›ras›nda
herhangi bir tart›flmaya sebebiyet vermemifltir.
Hadžihasanović ve Di€erleri davas›nda Eski Yugoslavya hakk›ndaki Uluslararas›
Ceza Mahkemesi, uluslararas› teamül hukukunun bir ilkesi olarak, üstün
sorumlulu€u ö€retisinin uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara iliflkin olarak da
uygulanabilece€ine hükmetmifltir. 48 Bu kural ayr›ca Ruanda hakk›ndaki
43 Ek I.Protokol, Madde 86(2) (konsensüs ile kabul edilmifltir) (ibid., § 569); UCM Statüsü, Madde
28 (ibid., § 574); ICTY Statüsü, Madde 7(3) (ibid., § 581).
44 Bkz., örn., ICTY, Martić davas›, ‹ddianamenin De€erlendirilmesi(ibid., § 705), Karadžić ve Mladić
davas›, ‹ddianamelerin De€erlendirilmesi (ibid., § 706), Delalić davas›, Karar (ibid., § 707),
Aleksovski davas›, Karar (ibid., § 708), Blaškić davas›, Karar (ibid., § 709), Kunarac davas›, Karar
(ibid., § 711), Kordić ve Čerkez davas›, Karar (ibid., § 712), Krstić davas›, Karar (ibid., § 713) and
Kvočka davas›, Karar (ibid., § 714).
45 Bkz., örn., Birleflik Krall›k (ibid., § 613) ve Amerika Birleflik Devletleri’nin (ibid., §§ 614–618)
askeri manüelleri; Bkz. ayr›ca ‹talya’n›n (ibid., § 669) uygulamalar› ve Azerbaycan (ibid., § 623),
Bangladefl (ibid., § 625), Fransa (ibid., § 633), ‹talya (ibid., § 635), Lüksemburg (ibid., § 638),
Hollanda (ibid., § 640), ‹spanya (ibid., § 643), ‹sveç (ibid., § 645) ve Filipinler’in (ibid., §§
604–606) mevzuatlar›.
46 Bkz., örn., BM Genel Kurulu, Kar. 48/143, 50/192 ve 51/115 (ibid., § 680) ve Kar. 49/205
(ibid., § 681); BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Kar. 1994/77 (ibid., § 683).
47 UCM Statüsü, Madde 28 (ibid., § 574); ICTY Statüsü, Madde 7(3) (ibid., § 581); ICTR Statüsü,
Madde 6(3) (ibid., § 582); Sierra Leone hakk›ndaki Özel Mahkemenin Statüsü, Madde 6(3) (ibid.,
§ 577); BMDT‹Y Tüzük No. 2000/15, K›s›m 16 (ibid., § 585).
48 ICTY, Hadžihasanović ve Di€erleri davas›, Birleflik Yetkiye ‹tiraz hakk›ndaki Karar (ibid., § 716).
Buna iliflkin olarak, san›klar›n ara temyiz baflvurusu ‹stinaf Dairesi taraf›ndan oybirli€iyle reddedilmifltir,
Bkz. ICTY, Hadžihasanović ve Di€erleri davas›, Üstün Sorumlulu€una iliflkin Yetkiye ‹tiraz
eden Ara Temyiz hakk›ndaki Karar, 16 Haziran 2003, Dava No. IT-01-47-AR72, § 57 (‹lk Temyiz
Gerekçesi hakk›ndaki Tasarruf).