Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

140
ALT BÖLÜM 12 - KÜLTÜREL MALLAR
türlü önlemi alma zorunlulu€u çok say›da sahra talimnamelerinde yer almaktad›r. 2
Bu kural, bu mallara yönelik sald›r›larda bulunma eylemini suç olarak kabul eden
pek çok Devletin mevzuat› da yer almaktad›r. 3 Bu mallara yönelik sald›r›lar,
Afganistan ve Kore’deki çat›flmalar, ‹ran ve Irak aras›ndaki çat›flmalar ve Orta Do€u
ve Eski Yugoslavya’daki çat›flmalarda oldu€u gibi, Devletler, Birleflmifl Milletler ve
di€er uluslararas› örgütler taraf›ndan k›nanm›flt›r. 4
Askeri bir hedefe yönelik tüm sald›r›larda, sivil nitelikteki mallara ar›zi olarak
verilebilecek zarar› önlemek ya da her halükarda bu zarar› en aza indirmek için,
uygulamada mümkün olan tüm önlemleri almak gerekiyorsa (bkz. Kural 15), en
k›ymetli sivil nitelikli mallara zarar verilmesini önlemek için özel önlemler gereklidir.
Bu zorunluluk Lieber Kodunda, Brüksel Bildirgesinde ve Oxford el kitab›nda
yer almaktayd› ve Lahey Tüzü€ü taraf›ndan kodifiye edildi. 5 Birinci Dünya
Savafl›ndan sonra kurulan sorumluluklar Komisyonunun raporuna göre, «tarihi eserlerin
ve ibadet yerlerinin, hay›r ifllerine ve e€itime hasredilmifl yap›lar›n nedensiz tahrip
edilmesi» ceza takibat›n›n konusu olmas› gereken, savafl kurallar›n›n ve teamüllerinin
ihlalini oluflturmaktad›r. 6
2 Bkz. örn., flu Devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 62), Arjantin (ibid., par. 40),
Avustralya (ibid., par. 41-42), Belçika (ibid., par. 43-44), Burkina Faso (ibid., par. 47), Kamerun
(ibid., par. 49), du Kongo (ibid., par. 53), Ekvator (ibid., par. 57), Birleflik Devletler (ibid., par. 95-
102), Fransa (ibid., par. 58), Endonezya (ibid., par. 65), ‹srail (ibid., par. 67), Mali (ibid., par. 74),
Fas (ibid., par. 75), Nijerya (ibid., par. 81), Yeni Zelanda (ibid., par. 79), Kore Cumhuriyeti (ibid.,
par. 71), Dominik Cumhuriyeti (ibid., par. 56), Birleflik Krall›k (ibid., par. 93-94) Rusya (ibid., par.
84), Senegal (ibid., par. 85) ve ‹sveç (ibid., par. 88).
3 Bkz. örn., flu Devletlerin mevzuatlar›: Almanya (ibid., par. 132), Arjantin (ibid., par. 105),
Avustralya (ibid., par. 109), Azerbaycan (ibid., par. 110), Bosna Hersek (ibid., par. 113),
Bulgaristan (ibid., par. 114), Kanada (ibid., par. 117), fiili (ibid., par. 118), Çin (ibid., par. 119),
Kolombiya (ibid., par. 120), Kongo (ibid., par. 122), H›rvatistan (ibid., par. 124), ‹spanya (ibid.,
par. 160), Estonya (ibid., par. 130), Birleflik Devletler (ibid., par. 168), ‹talya (ibid., par. 135),
K›rg›zistan (ibid., par. 138), Mali (ibid., par. 142),
Meksika (ibid., par. 143), Nikaragua (ibid., par. 148), Yeni Zelanda (ibid., par. 147), Paraguay
(ibid., par. 152), Hollanda (ibid., par. 144-145), Peru (ibid., par. 153), Polonya (ibid., par. 154),
Dominik Cumhuriyeti (ibid., par. 128), Romanya (ibid., par. 155), Birleflik Krall›k (ibid., par. 167),
Rusya (ibid., par. 156), Slovenya (ibid., par. 158), Uruguay (ibid., par. 169), Venezuela (ibid., par.
170) ve Yugoslavya (ibid., par. 171); Bkz. ayr›ca Burundi’nin (ibid., par. 115) ve Trinidad ve
Tobago’nun (ibid., par. 165) mevzuat taslaklar›.
4 Bkz. örn., flu Devletlerin uygulamas›: Almanya (ibid., par. 194), Cap-Vert (ibid., par. 181), Çin
(ibid., par. 183), H›rvatistan (ibid., par. 185), Birleflik Arap Emirlikleri (ibid., par. 219), Fransa
(ibid., par. 192), ‹ran (ibid., par. 202), Pakistan (ibid., par. 215) ve Yugoslavya (ibid., par. 237-
239); BM Güvenlik Konseyi, karar 1265 (ibid., par. 244); Birleflmifl Milletler Genel Kurulu, karar
47/147, 49/196 ve 50/193 (ibid., par. 245); Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komisyonu, karar
1984/1, 1985/1, 1986/1, 1987/2, 1988/1, 1989/2 ve 1986/43 (ibid., par. 247), karar
1994/72 (ibid., par. 248) ve karar 1998/70 (ibid., par. 249); UNESCO, Genel Konferans, karar
4.8 (ibid., par. 251); ‹KÖ, Jammu ve Keflmir Temas Grubu ve karar 1/5-EX (ibid., par. 261);
Zirvedeki ‹slam Konferans›, dokuzuncu oturum, karar 25/8-C (IS) (ibid., par. 266).
5 Lieber Kodu (1863), m 35 (ibid., par. 25); Brüksel Bildirgesi (1874), m. 17 (ibid., par. 26); Oxford
El kitab›(1880), m. 34 (ibid., par. 27); Lahey Tüzü€ü (1907), m. 27 (ibid., par. 1-2).
6 Sorumluluklar Komisyonunun Raporu (1919) (ibid., par. 28).