Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 153 - Komutanların sorumluluğu
621
mektedir. 40 Üçüncü olarak, savafl suçlar›n›n ne ifllenmesi ne de onlara teflebbüs edilmesi
durumlar›nda, birkaç Devlet sadece bir savafl suçu ifllemeye yönelik emir vermekten
dolay› bir komutana cezai sorumluluk atfetmektedir. 41 Ancak ço€u uygulamalar
bu gibi durumlarda üstün sorumlulu€unun mevcut olmad›€›na iflaret
etmektedir. Yine de, aç›kt›r ki, e€er kural›n kendisi bir emrin verilmesinin yasaklanmas›ndan
ibaretse, mesela kurtulan kimsenin olmayaca€›na dair emir vermenin
yasaklanmas› gibi (Bknz. Kural 46), o zaman emir yerine getirilmediyse bile emri
veren komutan suçludur.
Kural 153. Komutanlar ve di€er üstler astlar› taraf›ndan ifllenen savafl suçlar›ndan
dolay›, astlar›n›n bu tür suçlar› ifllemek üzere olduklar›n› veya ifllediklerini bilmeleri
veya bilmeleri gerekmesi halinde ve ifllenmelerini engellemek için veya bu tür suçlar›n
ifllenmesi halinde, sorumlu kiflileri cezaland›rmak için güçleri dâhilindeki gerekli
ve makul her tür tedbiri almamalar› durumunda, cezai sorumluluk tafl›rlar.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 43, K›s›m C.
Özet
Devlet uygulamalar› bu kural› uluslararas› ve de uluslararas› olmayan silahl›
çat›flmalarda uygulanabilir uluslararas› teamül hukukunun bir normu olarak tesis
etmektedir.
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Astlar›n iflledi€i savafl suçlar›ndan dolay› komutanlar›n cezai sorumlulu€u, komutanlar›n
bu tür suçlar›n ifllenmesini engellemek veya cezaland›rmak için gerekli tedbirleri
almadaki baflar›s›zl›klar›na dayanan, uluslararas› teamül hukukunun köklü bir
kural›d›r. Bu temele dayanmak suretiyle, ‹kinci Dünya Savafl›’n› takip eden muhtelif
davalarda baz› komutanlar astlar› taraf›ndan ifllenen savafl suçlar›ndan dolay› suçlu
bulunmufllard›r. 42
Bu kural, Ek I.Protokol’e ilaveten, Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin ve Eski
Yugoslavya hakk›ndaki Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statülerinde de yer almak-
40 Bkz., örn., Belçika (ibid., § 501), Almanya (ibid., § 507), Lüksemburg (ibid., § 511) ve
Hollanda’n›n (ibid., § 513) mevzuatlar›.
41 Bkz., örn., Belçika (ibid., § 501), Lüksemburg (ibid., § 511) ve Hollanda (ibid., § 513) mevzuatlar›.
42 Bkz., örn., Birleflik Krall›k, Wuppertal’daki Askeri Mahkeme, Rauer davas› (ibid., § 656); Amerika
Birleflik Devletleri, Nürnberg’deki Askeri Mahkeme, Von Leeb (Yüksek Komuta Yarg›lamas›) davas›
(ibid., § 657) ve List (Rehinler Yarg›lamas›) davas› (ibid., § 658); Amerika Birleflik Devletleri,
Yüksek Mahkeme, Yamashita davas› (ibid., § 659); UAM (Tokyo), Bafll›ca Savafl Suçlular› Davas›
(ibid., §§ 693–700) ve Toyoda davas› (ibid., § 701).