Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

674
ALT BÖLÜM 44 - SAVAŞ SUÇLARI
etmemifl, ancak suçlanan kiflinin bu tür bir yetkiyi kullanan Devletin ülkesinde
olmas› gerekti€ini tart›flm›flt›r. Uluslararas› Adalet Divan›’n›n karar› Devlet baflkanlar›n›n
ve d›fl iflleri bakanlar›n›n dokunulmazl›klar› meselesine odaklanm›fl ve bu
sebepten ötürü, evrensel yarg› yetkisinin kapsam› konusunda herhangi bir karar
al›nmam›flt›r. 203 Ayr› ve karfl› görüfl yaz›lar›nda, hâkimler san›€›n kovuflturan devletin
ülkesi üzerinde mevcut bulunmad›€› durumlarda evrensel yarg› yetkisinin kullan›l›p
kullan›lamayaca€› konusunda bölünmüfllerdir, ancak ço€unluk evrensel yarg›
yetkisine dayanmak suretiyle bir savafl suçu flüphelisini yarg›layabilme hakk›na itiraz
etmemifltir. 204
Evrensel yarg› yetkisi tesis etme yükümlülü€ü
Devletlerin savafl suçlar› üzerinde ulusal mahkemelerine evrensel yarg› yetkisi
tesis edebilme hakk› hiçbir flekilde Cenevre Sözleflmelerine taraf Devletlerin ve Ek
I.Protokol’e taraf Devletlerin “a€›r ihlaller” olarak bilinen savafl suçlar› üzerinde
kendi ulusal yasalar›nda evrensel yarg› yetkisi tesis etme yükümlülüklerine halel
getirmemektedir. 205 Birçok devlet yasalar›nda bu yükümlülü€ü hayata geçirmifltir.
206 Baz› savafl suçu flüphelileri evrensel yarg› yetkisine dayanmak suretiyle a€›r
ihlallerden ötürü yarg›lanm›fllard›r. 207
Cenevre Sözleflmelerine ve Ek I.Protokol’e ek olarak, baflka baz› antlaflmalar da
taraf Devletleri, silahl› çat›flmalar s›ras›nda ifllenmeleri ihtimalini içerecek flekilde,
belirli suçlar için evrensel yarg› yetkisi tesis etmekle yükümlü k›lmaktad›r. Bunlar,
özellikle, ‹flkence Sözleflmesi, Kiflilerin Zorla Kaybettirilmesine iliflkin Amerikalar
203 UAD, Yakalama Müzekkeresi Davas›, Karar, (ibid., § 305).
204 UAD, Yakalama Müzekkeresi Davas›, Karar, (ibid., § 305).
205 I.Cenevre Sözleflmesi, Madde 49; II.Cenevre Sözleflmesi, Madde 50; III.Cenevre Sözleflmesi,
Madde 129; IV.Cenevre Sözleflmesi, Madde 146; Ek I.Protokol, Madde 85(1).
206 Dipnot 194’de at›fta bulunulan yasalara ek olarak, afla€›da yer alan yasalar Cenevre
Sözleflmeleri’nin (ve uygulanabildi€i yerde Ek I.Protokol’ün) a€›r ihlalleri rejimine dayanmakta
veya ona at›fta bulunmaktad›r: Avustralya (Nakleden: C.II, Böl. 44, § 166), Avusturya (ibid., §
167), Azerbaycan (ibid., § 168), Bangladefl (ibid., § 169), Barbados (ibid., § 170), Beyaz Rusya
(ibid., § 171), Belçika (ibid., § 172), Botsvana (ibid., § 174), Bulgaristan (ibid., § 175), Kanada
(ibid., § 176), Cook Adalar› (ibid., § 181), Küba (ibid., § 184), K›br›s (ibid., §§ 185–186),
Danimarka (ibid., § 187), Finlandiya (ibid., § 191), Fransa (ibid., § 194), Almanya (ibid., § 197),
Guatemala (ibid., § 199), ‹srail (ibid., § 203), Kenya (ibid., § 204), Lüksemburg (ibid., § 209),
Malavi (ibid., § 210), Malezya (ibid., § 211), Morityus (ibid., § 212), Yeni Zelanda (ibid., § 216),
Nijerya (ibid., § 220), Papua Yeni Gine (ibid., § 221), Paraguay (ibid., § 222), Polonya (ibid., §
223), Rusya (ibid., § 224), Seychelles (ibid., § 226), Singapur (ibid., § 227), ‹spanya (ibid., §
229), ‹sviçre (ibid., § 233), Uganda (ibid., § 236), Birleflik Krall›k (ibid., § 237), Vanutu (ibid., §
244) ve Zimbabve (ibid., § 245); Bkz. ayr›ca Sri Lanka’n›n yasa tasla€› (ibid., § 230).
207 Bkz., örn., Danimarka, Yüksek Mahkeme, Sarić davas› (ibid., § 251); Almanya, Bavarya Yüksek
Mahkemesi, Djajić davas› (ibid., § 254); Almanya, Düsseldorf Yüksek Bölge Mahkemesi, Jorgić
davas› (ibid., § 255); Almanya, Düsseldorf Bölge Yüksek Mahkemesi, Sokolović davas› (ibid., §
256); Almanya, Bavarya Yüksek Mahkemesi, Kusljić davas› (ibid., § 257); ‹srail, Kudüs Bölge
Mahkemesi ve Yüksek Mahkeme, Eichmann davas› (ibid., §§ 243–244); ‹sviçre, Lozan’daki Askeri
Mahkeme, Grabež davas› (ibid., § 252).