Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

442
ALT BÖLÜM 33 - MUHARİPLER VE SAVAŞ ESİRİ STATÜSÜ
Adil yarg›lanma hakk›
Paral› askerlikle suçlanan bir kifli, önceden yarg›lanmaks›z›n cezaland›r›lamaz. Ek
Protokollerin benimsenmesi ile sonuçlanan diplomatik konferans s›ras›nda birden
fazla devlet, paral› askerlerin Ek I.Protokol’ün 75. maddesindeki korumadan yararland›klar›
hususunun alt›n› çizmifl ve bunlardan baz›lar›, paral› askerlere iliflkin
hükümde 75. maddeye sarih bir at›f görmeyi arzulad›klar›n› belirtmifllerdir65 .
Diplomatik konferans›n III. Komisyonunun raportörü, Ek I.Protokol’ün 47 maddesi
bu yönde sarih bir at›f içermemekle birlikte, paral› askerlerin 75. maddede
öngörülen temel güvencelerden yararlanmas›na izin verilen gruplardan birini
oluflturdu€u hususunun kabul gördü€üne iflaret etmifltir66 . Bu uyar› ‹rlanda ve
Hollanda taraf›ndan I. Ek Protokol’ün onay› s›ras›nda tekrarlanm›flt›r67 .
Almanya, Kanada, Kenya ve Yeni Zelanda’n›n askeri el kitaplar›, paral› askerlerin
adil yarg›lanma hakk›na sahip olduklar› hususunun alt›n› çizmektedirler68 . Bu ise,
adil yarg›lanma hakk› dâhil olmak üzere XXXII. Alt-Bölüm’de tasvir edilen temel
güvencelere uygundur. Bkz. Kural 100). Ayn› flekilde, I. Ek Protokol savafl esiri statüsü
hakk›na sahip olmayan ve IV. Cenevre Sözleflmesi uyar›nca daha elveriflli bir
muameleden de yararlanmayan her kiflinin, Ek I.Protokol’ün 75. maddesinde
say›lan temel güvencelerden yararlanma hakk›n›n baki oldu€unu hükme ba€lamaktad›r69
. Dolay›s›yla, paral› askerlerin yarg›s›z infaz edilmeleri yasaklanm›flt›r.
Bu kural hükmünce, devletler bir paral› askere savafl esiri statüsü bahfletmek ya
da bu statüyü reddetmek hususunda serbesttirler; buna mukabil, söz konusu kifli,
kendini kovuflturmalara karfl› korumak için bu statüyü talep etme hakk›na sahip
de€ildir. Birleflmifl Milletler Genel Sekreteri’nin 1988 y›l›nda iflaret etti€i gibi, ‹ran
savafl esiri sayd›€› baz› yabanc› uyruklu kiflileri ele geçirmifl, ancak bunlara ceza vermek
yerine di€er savafl esirleri gibi muamele yapmay› tercih etti€ini bildirmifltir70 .
Ayn› flekilde, Amerika Birleflik Devletleri Hava Kuvvetleri Komutanl›€›’n›n el kitab›
da paral› askerlerin ele geçirilmeleri halinde Amerika Birleflik Devletleri’nin, bunlar›
65 Bkz. CDDH(‹nsanc›l Hukuk Diplomatik Konferans›) s›ras›nda flu devletlerin beyanlar›: Avustralya
(ibid., par. 292), Kanada (ibid., par. 294), Kolombiya (ibid., par. 296), K›br›s (ibid., par. 297),
Hindistan (ibid., par. 300), ‹talya (ibid., par. 302), Meksika (ibid., par. 304), Nijerya (ibid., par.
307), Hollanda (ibid., par. 305), Portekiz (ibid., par. 308), Vatikan (ibid., par. 299), ‹sveç (ibid.,
par. 311) ve ‹sviçre (ibid., par. 312).
66 CDDH, (‹nsanc›l Hukuk Diplomatik Konferans›) III. Komisyon raportörünün beyan› (ibid., par.
321).
67 ‹rlanda, Ek I.Protokol’ün onay› s›ras›nda beyan ve çekinceler (1977) (ibid., par. 272); Hollanda, Ek
I.Protokol’ün onay› s›ras›nda beyanlar (1977) (ibid., par. 273).
68 Almanya, Sahra talimnamesi (ibid., par. 279), Kanada, Le Droit des conflits armés au niveau opérationnel
et tactique(Harekât ve Taktik Düzeyde Silahl› Çat›flmalar Hukuku) (SÇH El Kitab›)
(ibid., par. 278), Kenya, SÇH Manual (SÇH El Kitab›) (ibid., par. 281) ve Yeni Zelanda, sahra
talimnamesi (ibid., par. 282).
69 Ek I.Protokol (1977), madde 45, par. 3 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 271).
70 Bkz. Birleflmifl Milletler Genel Sekreteri, ‹ran ‹slam Cumhuriyeti ve Irak’taki savafl esirleri hakk›nda
soruflturma yapmak üzere Genel Sekreter taraf›ndan gönderilen misyonun raporu (ibid., par. 319).