Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

XL
Giriş
Devletlerin uygulamas›
Devletlerin uygulamas›n› de€erlendirmek için, iki ayr› sorunu, yani öncelikle,
uluslararas› teamül hukuku kurallar›n›n oluflumuna katk›da bulunan uygulama vakalar›n›n
seçimini ve ikinci olarak, bu uygulaman›n gerçekten de bir uluslararas› teamül
hukuku kural› yarat›p yaratmad›€› hususunun de€erlendirilmesi sorununu ele
almak uygun olacakt›r.
Devletlerin uygulamalar›n›n seçimi
‹flbu incelemeye yönelik olarak toplanan ve ikinci ciltte özetlenmifl bulunanuygulama,
afla€›daki ölçütler temelinde göre seçilmifltir:
i) Devletlerin maddi ifllemleri gibi sözlü ifllemleri de, uluslararas› teamül hukuku
kurallar›n›n oluflumuna katk›da bulunan bir uygulama oluflturmaktad›rlar. Maddi
ifllemler, örne€in, savafl meydan›ndaki davran›fllar›, baz› silahlar›n kullan›m› ile muhtelif
kifli kategorilerine yap›lan muameleyi de içerir. Sözlü ifllemler, askeri el kitaplar›n›,
ulusal mevzuat›, ulusal içtihad›, silahl› kuvvetlere ve güvenlik kuvvetlerine verilen talimatlar›,
savafl zaman›ndaki askeri duyurular›, diplomatik protestolar›, resmi hukuk
dan›flmanlar› taraf›ndan verilen dan›flma görüfllerini, sözleflme tasar›lar› hakk›nda
hükümetlerin ifade ettikleri yorumlar›, yürütme organlar›n›n kararlar›n› ve bunlar›n
uygulanmalar›n› düzenleyen metinleri, uluslararas› mahkemelere sunulan layihalar›,
uluslararas› örgütlerde ve uluslararas› konferanslar s›ras›nda yap›lan beyanlar› ve uluslararas›
örgütlerin kararlar› karfl›s›nda hükümetlerin ald›klar› vaziyetleri içerir.
Uygulaman›n, maddi ifllemler kadar sözlü ifllemleri de kapsad›€› telakkisi,
bafll›ca uluslararas› hukuk mercilerinin ve bizzat devletlerin benimsedikleri yaklafl›m›
izlemektedir. Uluslararas› Adalet Divan› Bal›kç›l›k Alanlar›nda Yetki 13 ,
Nikaragua’da ve Nikaragua’ya karfl› Askeri ve Benzeri Faaliyetler 14 , Gabcíkovo-
13 Uluslararas› Adalet Divan›, Bal›kç›l›k Alanlar›nda Yetki (Birleflik Krall›k ‹zlanda’ya karfl›), Forster,
Bengzon, Jiménez de Aréchaga, Nagendra Singh ve Ruda’n›n, Toplu bireysel görüflü 25 Temmuz
1974, Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 47; Dillard’›n bireysel görüflü, 25 Temmuz 1974,
Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 56-58; De Castro’nun bireysel görüflü, 25 Temmuz
1974, Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 81-88; Waldock’un bireysel görüflü, 25 Temmuz
1974, Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 119-120; Gros’nun muhalif görüflü, 25 Temmuz
1974, Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 135; Petrén’in muhalif görüflü, 25 Temmuz
1974, Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 161. Hakimler, söz konusu iddialar›n sonuca
ulafl›p ulaflmad›€›na bakmaks›z›n baz› deniz parçalar› hakk›ndaki iddia ve taleplere dayanarak teamül
kurallar›n›n varl›€›na hükmetmifllerdir; ayr›ca Bkz. ayn› hakimlerin Bal›kç›l›k Alanlar›nda Yetki
(Almanya Federal Cumhuriyeti ‹zlanda’ya karfl›), davas›ndaki görüflleri, 25 Temmuz 1974,
Uluslararas› Adalet Divan› Recueil 1974, s. 175.
14 Uluslararas› Adalet Divan›, Nikaragua’da ve Nikaragua’ya karfl› Askeri ve Benzeri Faaliyetler
(Nikaragua Amerika Birleflik Devletleri’ne karfl›), esas, karar, 27 Haziran 1986, Uluslararas› Adalet
Divan› Recueil 1986, s. 100, par. 190. Divan, Birleflmifl Milletler fiart›’n›n 2. maddesinin 4. paragraf›nda
ifade edilen kuvvet kullanma yasa€›n›n uluslararas› teamül hukukundaki geçerlili€inin bir
di€er teyidini, «devletlerin temsilcilerinin bu yasa€› sadece uluslararas› teamül hukukunun bir ilkesi
de€il, ayn› zamanda bu hukukun temel ya da esasl› bir ilkesi olarak zikrettikleri olgusunda» bulmufltur.