Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 145 - Misillemenin tanımı
577
Divan› önündeki Nükleer Silahlar davas›nda ve bazen ön uyar›n›n verilmesinin
ve/veya misillemelere baflvurmadan önce di€er tedbirlerin baflar›s›z olmas›n›n
gerekti€inin dile getirildi€i, di€er baz› vesilelerde de yinelenmifltir. 41 Ek
I.Protokol’ün onaylanmas› s›ras›nda misillemelere iliflkin koydu€u çekincesinde
Birleflik Krall›k, “ancak ihlallerin sonland›r›lmas› gereklili€ine iliflkin muhalif tarafa
yönelik yap›lan uyar›n›n itibar edilmemesinden sonra” misilleme eyleminde bulunma
hakk›n› sakl› tutmufltur42 .
Devlet Sorumlulu€u hakk›ndaki Taslak Maddeler uyar›nca, karfl› önlemlere
baflvurmadan önce zarar gören Devletin sorumlu Devlete yükümlülüklerini yerine
getirmesi ça€r›s›nda bulunmas›, herhangi bir karfl› önleme baflvurma karar›n› sorumlu
Devlete bildirmesi ve o Devlet ile görüflmelerde bulunmay› teklif etmesi gerekir.
43 Eski Yugoslavya hakk›ndaki Uluslararas› Ceza Mahkemesi 2000 tarihli
Kupreškic davas›nda, 1928 y›l›nda Özel Hakemlik Mahkemesi taraf›ndan Naulilaa
davas›nda hâlihaz›rda ifade edilmifl olan hususu teyit etmifltir, flöyle ki, misillemelere
ancak ihlallerin sonland›r›lmas› gereklili€ine dair muhalif tarafa yap›lan uyar›n›n
karfl›l›ks›z kalm›fl olmas› durumunda baflvurulabilir. 44
(iii) Orant›l›l›k. Misilleme eylemi durdurmay› amaçlad›€› ihlal ile orant›l›
olmal›d›r. Bu flart 1880’de Oxford Manüeli’nde hâlihaz›rda ortaya konmufl ve yak›n
tarihte Devlet Sorumlulu€u hakk›ndaki Taslak Maddeler ile teyit edilmifltir. 45 Bu
husus ayr›ca birçok sahra talimnamesinde yer almaktad›r. 46 Buna ek olarak, ‹kinci
Dünya Savafl› s›ras›nda ifllenen ihlallere iliflkin, san›klar›n eylemlerinin yasal misillemeler
teflkil etti€ine dair iddialar›n, inter alia, ilk ihlalle orant›s›z olmalar› sebebiyle
kabul edilmedi€ine iliflkin içtihat mevcuttur. 47
Misilleme tedbirlerinin ilk haks›z fiil ile orant›l› olmas› gereklili€i Ek
Protokollerin kabulüne iliflkin Diplomatik Konferans’ta Devletler taraf›ndan yap›lan
beyan ve tekliflerde, Uluslararas› Adalet Divan› önünde Nükleer Silahlar davas›nda
41 Bkz., örn., Amerika Birleflik Devletleri (ibid., §§ 196–197), Birleflik Krall›k (ibid., § 195), Fransa
(ibid., §§ 190–191) ve Hollanda’n›n (ibid., §§ 192–194) uygulamalar›.
42 Birleflik Krall›k, Ek I.Protokol’ün onaylanmas› s›ras›nda konulan Çekince. (ibid., § 160).
43 Devlet Sorumlulu€u hakk›ndaki Taslak Maddeler, Madde 52 (ibid., § 161).
44 Bkz. ICTY, Kupre_ki_ davas›, Karar (ibid., § 202); Özel Hakemlik Mahkemesi, Naulilaa davas›
(ibid., § 203).
45 Oxford El Kitab›, Madde 86 (ibid., § 208); Devlet Sorumlulu€u hakk›ndaki Taslak Maddeler,
Madde 51 (ibid., § 209).
46 Bkz. Almanya (ibid., § 216), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., §§ 227–230), Avustralya (ibid., §
210), Belçika (ibid., § 211), Benin (ibid., § 212), Birleflik Krall›k (ibid., §§ 225–226), Ekvator
(ibid., § 215), ‹spanya (ibid., § 223), ‹talya (ibid., § 218), H›rvatistan (ibid., § 214), Hollanda
(ibid., § 220), Kanada (ibid., § 213), Macaristan (ibid., § 217), Kenya (ibid., § 219), Togo (ibid.,
§ 224),Yeni Zelanda (ibid., § 221) ve Yugoslavya’n›n (ibid., § 231) askeri manüelleri.
47 Bkz. ‹talya, Roma Askeri Mahkemesi, Kappler davas› (ibid., § 233), Priebke davas› (ibid., § 234),
(Askeri Temyiz Mahkemesi ve Yüksek Yarg›tay Mahkemesi taraf›ndan onaylanan) Hass ve Priebke
davas› (ibid., § 235); Hollanda, Özel Mahkeme (Savafl Suçlular›) ve Özel Yüksek Yarg›tay
Mahkemesi, Rauter davas› (ibid., § 236); Amerika Birleflik Devletleri, Nürnberg’deki Askeri
Mahkeme, List (Rehinler Yarg›lamas›) davas› (ibid., § 237).