Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

344
ALT BÖLÜM 32 - TEMEL GÜVENCELER
‹nsaniyetle muamele etme gereklili€i, kayda de€er say›da sahra talimnamelerinde
da yer almaktad›r 38 . Bu gereklilik, ulusal ve uluslararas› içtihatta da teyit edilmifltir
39 . ‹nsan haklar› hukuku da kifliye insani muamele edilmesi üzerine kuruludur.
‹nsan Haklar› belgeleri, özgürlükten mahrum b›rak›lm›fl kiflilerin insani muamele
görmesi ve insanl›k onurlar›na sayg› gösterilmesi gereklili€i üzerinde özellikle durmaktad›rlar
40 . Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Uluslararas› Medeni ve
Siyasi Haklar Sözleflmesi’nin 4. maddesine iliflkin Genel Gözlem’inde, özgürlükten
mahrum b›rak›lm›fl kiflilerin insaniyetle ve insan kiflili€inin özüne ba€l› onura sayg›
ile muamele görmesini gerektiren 10. maddenin hiçbir ayr›k hale tabi k›l›namayaca€›n›
ve her zaman uygulanabilir oldu€unu beyan etmifltir 41 .
‹nsani muamelenin tan›m›
Baz› metinler bu ba€lamda kiflinin «onur»una sayg› ya da «kötü muameleler»in
yasaklanmas›na gönderme yapmakla beraber, «insani muamele» kavram› aç›kl›€a
kavuflturulmam›flt›r 42 . Baflkalar›na insaniyetle muamele etmek gereklili€i, temel bir
38 Örn. Bkz. fiu devletlerin sahra talimnameleri Almanya (ibid., par. 27), Arjantin (ibid., par. 9-10 et
90-91), Avustralya (ibid., par. 11 et 92-93), Belçika (ibid., par. 12 ve 94), Benin (ibid., par. 13 et
95), Burkina Faso (ibid., par. 14), Kamerun (ibid., par. 15-16), Kanada (ibid., par. 17), Kolombiya
(ibid., par. 18 ilâ 20), Kongo (ibid., par. 21), H›rvatistan (ibid., par. 22), Amerika Birleflik Devletleri
(ibid., par. 48 ilâ 51), Fransa (ibid., par. 24 ilâ 26), Hindistan (ibid., par. 28), Kenya (ibid., par. 30),
Madagaskar (ibid., par. 31), Mali (ibid., par. 32), Fas, (ibid., par. 33), Nikaragua (ibid., par. 37),
Yeni Zelanda (ibid., par. 36), Hollanda (ibid., par. 34-35), Peru (ibid., par. 38), Filipinler (ibid., par.
39), Dominik Cumhuriyeti (ibid., par. 23), Romanya (ibid., par. 40), Birleflik Krall›k (ibid., par. 47),
Rusya (ibid., par. 41), Senegal (ibid., par. 42-43), ‹sveç(ibid., par. 44), de ‹sviçre (ibid., par. 45)
Togo (ibid., par. 46); ayr›ca Bkz. ‹srail taraf›ndan rapor edilen uygulama (ibid., par. 29).
39 Örn. Bkz. fiili, Santiago ‹stinaf Mahkemesi, Videla davas› (ibid., par. 57); Rusya, Anayasa
Mahkemesi, Çeçenistan’daki durum vakas›, (ibid., par. 58); Amerikalararas› ‹nsan Haklar›
Komisyonu, vaka 10.559 (Peru) (ibid., par. 71); Uluslararas› Adalet Divan›, Nikaragua (esas), karar
(ibid., par. 69); Eski Yugoslavya için Uluslararas› Ceza Mahkemesi, Savc› Zlatko Aleksovski’ye karfl›
davas›, karar, (ibid., par. 70).
40 Bkz. Amerikan ‹nsan Haklar› ve Ödevleri Bildirgesi (1948),madde. XXV (ibid., par. 218);
Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 10, par. 1 (ibid., par. 211); ‹nsan
Haklar›na ‹liflkin Amerikan Sözleflmesi (1969), madde 5, par. 1 (ibid., par. 212); Avrupa Cezaevi
Kurallar› (1987), Kural 1 (ibid., par. 219); Herhangi Bir Gözalt›na Alma Ya Da Hapsetme Biçimine
Maruz Kalan Bütün Kiflilerin Korunmas› ‹çin ‹lkeler Bütünü, (1988), Birinci ilke, (ibid., par. 220);
Gözalt›na Al›nanlara Yap›lacak Muameleye ‹liflkin Temel ‹lkeler, (1990), par. 1 (ibid., par. 221).
41 Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Genel Gözlem n° 29 (Uluslararas› Medeni ve Siyasi
Haklar Sözleflmesi’ni 4. maddesi) (ibid., par. 321).
42 «Onur» terimini kullanan metinler aras›nda örn. flunlar yer almaktad›r: Uluslararas› Medeni ve Siyasi
Haklar Sözleflmesi (1966), madde. 10, par. 1 (ibid., par. 211); ‹nsan Haklar›na ‹liflkin Amerikan
Sözleflmesi (1969), madde. 5, par. 2 (ibid., par. 212); Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› fiart›,
(1981), madde. 5; Herhangi bir gözalt›na alma ya da hapsetme biçimine maruz kalan bütün kiflilerin
korunmas› için ilkeler bütünü, (1988), Birinci ilke (ibid., par. 220); Gözalt›na al›nanlara
yap›lacak muameleye iliflkin temel ilkeler (1990), par. 1 (ibid., par. 221); Birleflmifl Milletler Genel
Sekreteri’nin Sirküleri (1999), madde 8 (ibid., par. 224); Almanya’n›n (ibid., par. 248), Amerika
Birleflik Devletleri’nin (ibid., par. 122 ve 284), Fransa’n›n (ibid., par. 246) Peru’nun (ibid., par. 38);
sahra talimnameleri, Paraguay’›n (ibid., par. 55) ve Uruguay’›n (ibid., par. 294) mevzuat›; Ayr›ca
Bkz. Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Genel Gözlem n° 21 (Uluslararas› Medeni ve Siyasi