Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

432
ALT BÖLÜM 33 - MUHARİPLER VE SAVAŞ ESİRİ STATÜSÜ
Kayda de€er say›da askeri el kitab› muhariplerin kendilerini sivil halktan ay›rt
etmeleri gerekti€ini belirtmektedirler, 3 ki bunlar›n aras›nda Ek I.Protokol’e flimdi ya
da zaman›nda taraf olmayan devletlerin el kitaplar› da bulunmaktad›r 4 . Bu yüküm
belli say›da resmi beyan ve di€er uygulama türleri taraf›ndan da desteklenmektedir 5 .
Lahey Tüzü€ü ve III. Cenevre Sözleflmesi, düzenli silahl› kuvvetler
mensuplar›n›n savafl esiri statüsü hakk›na sahip oldu€unu, buna mukabil milislerle
gönüllü birliklerin mensuplar›n›n bu statüden yararlanmak için dört flart› yerine
getirmeleri gerekti€ini hükme ba€lamaktad›r 6 . Ek I.Protokol, kendini sivil halktan
ay›rt etme yükümünü, düzenli birlikler söz konusu olsun veya olmas›n, silahl› kuvvetlerin
bütün mensuplar›na teflmil etmektedir 7 . Ne Lahey Tüzü€ünün, ne de III.
Cenevre Sözleflmesinin bu hususu sarahaten belirtmemelerine ra€men, düzenli
silahl› kuvvetlerin askeri bir harekât s›ras›nda kendilerini sivil halktan ay›rt etmeleri
gerekti€i hususu aç›kt›r. Ek I.Protokol « çat›flman›n taraflar›ndan birinin üniformal›
düzenli silahl› birliklerine görevlendirilmifl muhariplerce üniforma giyilmesine iliflkin
olarak Devletlerin genel kabul gören uygulamalar›n› » tan›makla beraber 8 , Protokol
gibi Lahey Tüzü€ü ve III. Cenevre Sözleflmesi de savafl esiri statüsünden yararlanmak
için bu hususu aç›kça bir flart olarak ileri sürmemektedir.
Birden çok askeri el kitab›, kendini ay›rt etme yükümünün düzenli silahl› kuvvetler
bak›m›ndan sorun oluflturmad›€›n› ortaya koymaktad›rlar, zira düzenli silahl›
kuvvetler mensuplar› için, ay›rt edici iflaret olarak üniforma giymek « teamüli » ya da
« al›fl›lm›fl » bir davran›flt›r 9 .
Düzenli silahl› kuvvetler mensuplar› üniforma giymezlerse, casusluk ya da sabotaj
suçlamas›yla kovuflturmaya u€rama tehlikesi ile karfl› karfl›ya gelirler 10 . 1974
tarihli Swarka davas›nda bir ‹srail Askeri Mahkemesi, ‹srail ülkesine s›zarak sivil elbi-
3 Örn. bkz., flu devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 25), Almanya (ibid., par. 16),
Arjantin (ibid., par. 5), Avustralya (ibid., par. 6), Belçika (ibid., par. 7), Benin (ibid., par. 8),
Kamerun (ibid., par. 9), Kanada (ibid., par. 10), Kolombiya (ibid., par. 11), H›rvatistan (ibid., par.
12-13), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 30-31), Fransa (ibid., par. 15), Macaristan (ibid., par.
17), ‹srail (ibid., par. 18), ‹talya (ibid.,par. 19-20), Kenya (ibid., par. 21), Madagaskar (ibid., par.
22), Yeni Zelanda (ibid., par. 24), Hollanda (ibid., par. 23), Birleflik Krall›k (ibid., par. 29), ‹sveç
(ibid., par. 26), ‹sviçre (ibid., par. 27) ve Togo (ibid., par. 28).
4 Örn. bkz., fiu devletlerin sahra talimnameleri: Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 30-31), Fransa
(ibid., par. 15), ‹srail (ibid., par. 18), Kenya (ibid., par. 21) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 29).
5 Örn. bkz., flu devletlerin beyanlar›: Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 41 ilâ 43), ‹talya (ibid.,
par. 39), Hollanda (ibid., par. 40) ve Almanya Federal Cumhuriyeti (ibid., par. 37), ve Botsvana
(ibid., par. 36) ve Endonezya’n›n (ibid., par. 38) uygulamalar›.
6 Lahey Tüzü€ü (1907), madde 1 ve madde 3; III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 4, A harfi
(nakleden: cilt II, Alt-Bölüm 1, par. 629).
7 Ek I.Protokol (1977), madde 44, par. 3 (nakleden: cilt II, Alt-Bölüm 33, par. 1).
8 Ek I.Protokol (1977), madde 44, par. 7 (ibid., par. 1).
9 Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 25), Almanya (ibid., par. 16),
Avustralya (ibid., par. 6), Belçika (ibid., par. 7), Kolombiya (ibid., par. 11), Kenya (ibid., par. 21),
Madagaskar (ibid., par. 22), Yeni Zelanda (ibid., par. 24), Hollanda (ibid., par. 23), Birleflik Krall›k
(ibid., par. 29), ‹sveç (ibid., par. 26) ve ‹sviçre (ibid., par. 27).
10 Örn. bkz., Birleflik Krall›k, Sahra talimnamesi, (1958), par. 96 ve 331.