Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 105 - Aile hayatına saygı
427
hayat›na sayg› gösterme zorunlulu€unun alt›n› çizen önemli bir uygulama mevcuttur
533 .
«Toplumun do€al ve esasl› unsuru» ya da «toplumun do€al ve temel unsuru»
olarak ailenin korunmas›, Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi,
Uluslararas› Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleflmesi ve üç bölgesel insan
haklar› sözleflmesinde yer almaktad›r 534 . Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi’ne
göre aileye gösterilmesi gereken sayg› hiçbir ayr›k hüküm ve tedbire konu olamaz
535 . Bu koruma baflka uluslararas› belgelerde de talep edilmektedir 536 .
Yorum
Bir araya getirilen uygulama, aile hayat›na sayg›n›n, mümkün olan en genifl ölçüde,
aile birli€inin muhafazas›n› ve aile mensuplar› aras›nda temas› ve aile mensuplar›n›n
ak›beti hakk›nda bilgi sa€lanmas›n›n gerektirdi€ini göstermektedir.
i.Aile birli€inin muhafazas›. Ayn› ailenin mensuplar›n›n ayr›lmas›n› mümkün
olan en genifl ölçüde bertaraf etme ödevi IV. Cenevre Sözleflmesi’nde, iflgalci bir
gücün sivilleri nakletmesi ba€lam›nda hükme ba€lanm›flt›r 537 . Yerlerinden edilmifl
kiflilere yap›lacak muameleye iliflkin 131. kural›n yorumunda, sadece yer de€ifltirme
ile s›n›rl› kalmaks›z›n daha genifl terimlerle aile birli€ine sayg›y› talep eden uygulamaya
göndermeler yer almaktad›r.
Dahas›, mensuplar› da€›lan ailelerin yeniden bir araya getirilmelerini
kolaylaflt›rma yükümüne iliflkin önemli bir uygulama mevcuttur. IV. Cenevre
Sözleflmesi hükmü uyar›nca: «çat›flman›n her bir taraf›, savafl yüzünden da€›lan aile
mensuplar›n›n birbirleriyle temas etmek ve mümkünse birleflmek için girifltikleri
araflt›rmalar› kolaylaflt›racakt›r» 538 . Ek I. ve II.Protokoller, çat›flman›n taraflar›n›n,
silahl› çat›flmalar sebebiyle da€›lm›fl ailelerin yeniden bir araya gelmelerini
kolaylaflt›rmalar› gerekti€i hususunu hükme ba€lamaktad›r 539 . Bu yüküm birden
533 Bkz. afla€›daki yorum ve 117, 119-120, 125-126 ve 131. Kurallar’a iliflkin yorumlarda yer alan
uygulama.
534 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 23, par. 1 (ibid., par. 3910);
Uluslararas› Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleflmesi (1966), madde 10. par.1 (ibid., par.
3911); Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 17, par. 1 (ibid., par. 3913); San
Salvador Protokolü (1988), madde 15, par. 1 (ibid., par. 3917); Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n
Haklar› fiart›(1981), madde 18 (ibid., par. 3916); ayr›ca Bkz. Birleflmifl Milletler Mülteciler Yüksek
Komiserli€i, ‹cra Komitesi, Çocuk ve Yeniyetme Mülteciler Hakk›nda Sonuç n° 84 (XLVIII) (ibid.,
par. 3968).
535 Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 17 (ibid., par. 3913) ve madde 27, par. 2.
536 Örn. bkz., ‹nsan Haklar› Evrensel Bildirgesi (1948), madde 16, par. 3 (nakleden: Cilt II, Bölüm
32, par. 3927); Amerikan ‹nsan›n Hak ve Görevleri Bildirgesi (1948), madde VI (ibid., par. 3929);
‹slam’da ‹nsan Haklar› Hakk›nda Kahire Bildirgesi (1990), madde 5, par. b) (ibid., par. 3930).
537 IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 49, bent 3 (nakleden: Cilt II, Bölüm 38, par. 541).
538 IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 26 (Nakleden: Cilt II, Bölüm 32, par. 3906).
539 Ek I.Protokol (1977), madde 74 (konsensüsle benimsenmifltir) («mümkün olan en genifl ölçüde»)
(ibid., par. 3914); Ek I.Protokol (1977), madde 4, par. 3, al. b) (konsensüsle benimsenmifltir)
(«bütün münasip tedbirler» (ibid., par. 3915).