Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 29 - Sıhhi nakliye araçları
S›hhi nakliye uçaklar›
111
S›hhi nakliye uçaklar›na iliflkin olarak Devletlerin uygulamas› bunlara insanc›l
görevlerini ifa ederken sayg› gösterilmesini ve bunlar›n korunmas›n› ilke olarak
benimsemektedir. Cenevre Sözleflmeleri anlam›nda, s›hhi nakliye uçaklar›na, önceden
tespit edilmifl irtifada, saatlerde ve güzergâhta yapt›klar› uçufllar s›ras›nda
sald›r›lamaz ve aksine bir anlaflma olmad›€› durumlarda düflman›n kontrolündeki
topraklar üzerinde uçmak yasakt›r. 145 Bu kurallar pek çok sahra talimnamelerinde
yer almaktad›r. 146 Ek I.Protokol gere€ince, uçufla iliflkin özel bir anlaflman›n
yoklu€u durumunda bile, bu flekilde tan›nd›klar›nda s›hhi nakliye uçaklar›na
sald›rmak yasakt›r. 147 Bu yasak deniz savafllar›nda uygulanan uluslararas› hukuka
iliflkin San Remo el kitab›nda148 ve çok say›da sahra talimnamelerinde yer almaktad›r.
149 Birleflik Devletler «tan›nan s›hhi nakliye uçaklar›n›n, insanc›l görevlerini ifa
ederken, sayg› görmesi ve korunmas›» ilkesine taraftar olduklar›n› aç›klam›flt›r. 150
Baz› askeri el kitaplar› askeri s›hhi nakliye uçaklar›na yönelik «kasti sald›r›lar»› bir
savafl suçu olarak tan›mlamaktad›r. 151
S›hhi nakliye araçlar›n›n sayg› görmesi ve korunmas›
Devletlerin uygulamalar› genel olarak s›hhi nakliye araçlar›n›n mobil s›hhi birimlerle
ayn› korumadan yararland›klar›n› göstermektedir. Böylelikle, «sayg› ve koruma»
terimlerinin anlam› s›hhi birimler kapsam›nda yorumland›€› flekliyle (bkz. 28.
Kural›n yorumu) “mutatis mutandis” s›hhi nakliye araçlar›na uygulan›r.
Uygulamada, bu durum s›hhi nakliye araçlar›na sald›r›lamayaca€› ve bunlar›n
geçifllerinin keyfi olarak engellemeyece€i anlam›na gelmektedir. Bu yorum Güney
Afrika, Almanya ve ‹sviçre’nin sahra talimnamelerinde aç›kça kaleme al›nm›flt›r. 152
145 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), m. 36 (II. cilt, 7. alt bölüm, par. 768 içinde nakledilmifltir); IV.
Cenevre Sözleflmesi (1949), m. 22 (ibid., par. 769).
146 Bkz. örn. flu Devletlerin sahra talimnameleri: Belçika (ibid., par. 780), Birleflik Devletler (ibid., par.
803), Endonezya (ibid., 789), Birleflik Krall›k (ibid., par. 801) ve ‹sviçre (ibid.,par.800).
147 Ek I.Protokol (1977), m. 25- 27 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 770-772).
148 San Remo El Kitab› (1994), par. 53, bent a) (ibid., par. 776).
149 Bkz. örn. flu Devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 797), Avustralya (ibid., par.
779), Belçika (ibid., par. 780), Kanada (ibid., par. 781), ‹spanya (ibid., par. 798), Birleflik Devletler
(ibid., par. 804-805), Macaristan (ibid., par. 788), Yeni Zelanda (ibid., par. 794), Hollanda (ibid.,
par. 793), ‹sveç (ibid., par. 799), ve Yugoslavya (ibid., par. 807); Bkz. ayr›ca flu Devletlerin sahra
talimnameleri: H›rvatistan (ibid., par. 783), Lübnan (ibid., par. 792) ve Rusya (ibid., par. 796)
(ay›rd edici iflaret tafl›yan hava araçlar›na sayg›y› zorunlu k›lan) ve Dominik Cumhuriyeti’nin (ibid.,
par. 784) (askerler askeri hava tafl›tlar›na sald›rabilirler) ve ‹talya’n›n (ibid., par. 791) (s›hhi hava
araçlar› «sayg› görmeli ve korunmal›d›r») sahra talimnameleri).
150 Birleflik Devletler, D›fliflleri Bakanl›€› Hukuk Müflaviri Vekilinin Aç›klamalar›((ibid., par. 819).
151 Bkz. örn. Ekvator (ibid., par. 785) ve Birleflik Devletlerin (ibid., par. 804 ve 806) sahra talimnameleri.
152 Bkz. Güney Afrika’n›n (ibid., par. 700) («sald›r›lamaz ve zarar verilemez, ve geçiflleri engellenemez»),
Almanya’n›n (ibid., par. 683) («engelsiz kullan›mlar› her zaman güvence alt›na
al›nmal›d›r»), ve ‹sviçre’nin(ibid., par. 703) («ne flekilde olursa olsun sald›r›lamaz ve zarar verilemez,
ve çel›flmalar› zora sokulamaz») sahra talimnameleri.