Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

68
ALT BÖLÜM 5 - SALDIRI ÖNLEMLERİ
alan, uluslararas› teamül hukukunun eski bir kural›d›r. 70 ‹lk olarak Lahey
Tüzü€ünde kaleme al›nm›fl ve bu konuda hiç bir çekincenin koyulmad›€›, Ek
I.Protokolün 57. Maddesinin 2. F›kras›n›n c) bendinde tekrar edilmifltir. 71
Bu zorunluluk önemli say›da sahra talimnamelerinde yer almaktad›r. 72 Bu kural
baz› ulusal mevzuatlarda da yer almaktad›r. 73 Zaman›nda uyar›da bulunma zorunlulu€u
ayr›ca resmi beyanlarla ve zaman›nda yap›lm›fl pek çok uyar› da dâhil olmak
üzere, di€er uygulama çeflitleriyle desteklenmifltir. 74 Bu uygulama o dönemde Ek
I.Protokole taraf olmayan ya da o tarihte henüz taraf olmam›fl devletlerinkilerini de
içermektedir. 75 ICRC Ekim 1973’de – Ek I.Protokolün kabulünden önce – Orta
Do€u çat›flmas›n›n taraflar›na, sivil halk› etkileyebilecek sald›r›larda zaman›nda ve
etkili yollarla uyar›da bulunma ça€r›s›nda bulundu€unda, ilgili Devletler (M›s›r,
Irak, ‹srail ve Suriye) olumlu yan›t vermifllerdir. 76
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Ek II.Protokol aç›kça sivil halk› etkileyebilecek sald›r›larda zaman›nda ve etkili
yollarla uyar›da bulunma zorunlulu€undan bahsetmemektedir, fakat bu kural uluslararas›
olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir daha yak›n tarihli bir sözleflmede,
Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirilmifl flekliyle Ek II.Protokolünde, yer
almaktad›r. 77
Bu kural her ne kadar sivil halk› etkileyebilecek sald›r›larda uyar›da bulunma
zorunlulu€undan bahsetse de, uyar› kavram›n›n kültürel mallar›n korunmas› kap-
71 Lahey Tüzü€ü (1907), m. 26 (ibid., par. 420-421); Ek I.Protokol (1977), m. 57, par. 2, bent c)
(90 lehte, 0 aleyhte ve 4 çekimser oyla kabul edilmifl) (ibid., par. 423).
72 Bkz., örn. flu devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika (ibid., par. 448), Almanya (ibid., par.
439), Arjantin (ibid., par. 430), Avustralya (ibid., par. 431), Belçika (ibid., par. 432), Benin (ibid.,
par. 433), Kamerun (ibid., par. 434), Kanada (ibid., par. 435), H›rvatistan (ibid., par. 436), Ekvator
(ibid., par. 437), ‹spanya (ibid., par. 449), Birleflik Devletler (ibid., par. 455-457), Fransa (ibid., par.
438), ‹talya (ibid.,par. 440-441), Kenya (ibid., par. 442), Madagaskar (ibid., par. 443), Nijerya
(ibid., par. 447), Yeni Zelanda (ibid., par. 446), Hollanda (ibid., par. 444-445), Birleflik Krall›k
(ibid., par. 453-454), ‹sveç (ibid., par. 450), ‹sviçre (ibid., par. 451), Togo (ibid., par. 452) ve
Yugoslavya (ibid., par. 458).
73 Bkz., örn., flu devletlerin ulusal mevzuat›: ‹rlanda (ibid., par. 460), ‹talya (ibid., par. 461-462) ve
Norveç (ibid., par. 463).
74 Bkz., örn., flu devletlerin beyanlar›: Birleflik Devletler (ibid., par. 482 -484) ve Hollanda (ibid., par.
476), flu devletlerin uygulamas›: Fransa (ibid., par. 467) ve ‹srail (ibid., par. 471-472) flu devletlerin
rapor edilen uygulamas›: Birleflik Devletler (ibid., par. 480-481 ve 485), Endonezya (ibid., par.
468), Irak (ibid.,par. 470), ‹ran (ibid., par. 469), ‹srail (ibid., par. 473 ve 489), Ürdün (ibid., par.
474), Birleflik Krall›k (ibid., par. 479), Suriye (ibid., par. 478) ve Zimbabve (ibid., par. 486).
75 Bkz., örn., flu devletlerin sahra talimnameleri: Birleflik Devletler (ibid., par. 455 - 457), Fransa
(ibid., par. 438), Kenya (ibid., par. 442) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 453-454); Birleflik Devletlerin
beyanlar› (ibid., par. 482-484); Fransa (ibid., par. 467) ve ‹srail’in (ibid., par. 471-472) uygulamalar›
ve flu devletlerin rapor edilen uygulamalar›: Birleflik Devletler (ibid., par. 480-481 et 485),
Endonezya (ibid., par. 468), Irak (ibid., par. 470), ‹ran (ibid., par. 469), ‹srail (ibid.,par. 473 ve
489) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 479).
76 Bkz. ICRC, Uluslararas› Komitenin Orta Do€u’daki Faaliyetleri (ibid., par. 495).
77 Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirimifl flekliyle II. Protokolü, 1996), m. 3,par. 11.