Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 4 - Silahlı kuvvetlerin tanımı
Ek I.Protokolün 43. ve 44. maddeleri daha önce III. Cenevre Sözleflmesinin 85.
maddesinde «elinde tutan gücün mevzuat› uyar›nca savafl esiri yap›lmadan önceki
eylemlerinden dolay› kovuflturulan savafl esirleri mahkûm olsalar bile bu
Sözleflmeden yararlanacaklard›r» hükmünün bir teyididir. Bir baflka ifadeyle, bunlar
statülerini muhafaza etmektedirler. Bu hükümler «kuvvetlerinin teamüli hukukun ya
da silahl› çat›flmalara iliflkin sözleflmeler hukukunun flu ya da bu hükmüne sayg› göstermedikleri
gerekçesiyle ba€›ms›z ya da düzensiz silahl› kuvvetler mensuplar›n›
savafl esiri statüsünden mahrum b›rakacak tüm tereddütleri d›fllamaktad›r (elinde
tutan gücün yorumuna göre)» 95 . Savafl esiri statüsünün kayb›na yol açabilecek davran›fllar
sadece sivil halk› ay›rt etmemek (bkz. Kural 106) ya da ajan olarak (bkz.
Kural 107) ya da paral› asker olarak yakalanmakt›r (bkz. Kural 108).
Ek I.Protokolün 43. maddesinde yer alan tan›m, bugün genel bir flekilde bir
silahl› çat›flman›n taraf›na ait bütün silahl› grup tiplerine, bir silahl› kuvvet oluflturup
oluflturmad›klar›n› tespit etmek için uygulanmaktad›r. Demek ki art›k düzenli silahl›
kuvvetler ile düzensizleri ay›rt etmenin bir gere€i yoktur.
Ek I.Protokolün 43. maddesindeki flartlar› yerine getiren tüm gruplar silahl› kuvvetlerdir.
Paramiliter örgütlerin ya da polis ya da jandarma kuvvetleri gibi düzene sayg›y›
sa€lamayla görevli hizmetlerin silahl› kuvvetlere dâhil edilmesine iliflkin özel uygulamalara
rastlanm›flt›r 96 . Bu tür Paramiliter örgütlerin bir Devletin silahl› kuvvetlerine
dâhil edilmesine örnek olarak, Piskoposun Baflbakan olmas›ndan sonra ulusal
orduya dâhil edilen Zimbabve’de Piskopos Muzorewa’n›n Birleflik Afrika Ulusal
Kongresine (United African National Congress) ba€l› özel yard›mc› kuvvetlerini ve
Assam’daki Hindistan S›n›r Güvenli€i Kuvvetini gösterebiliriz 97 . Düzene sayg›y›
sa€lamakla görevli silahl› hizmetlere örnek olarak Filipinler jandarma kuvvetlerini
(Constabulary) ve ‹spanyol la Guardia Civil’i gösterebiliriz 98 .
Paramiliter örgütlerin ya da düzene sayg›y› sa€lamakla görevli hizmetlerin silahl›
kuvvetlere dâhil edilmesi genellikle yasa gibi resmi bir metinde dile getirilir. Resmi
dâhil etmenin bulunmad›€› durumlarda, bu tür gruplar›n statüleri, olgular›n
›fl›€›nda ve silahl› kuvvetleri tan›mlayan kriterlere göre belirlenmelidir. Bu birimlerin
mensuplar› muhasamata kat›ld›klar› ve silahl› kuvvetleri tan›mlayan flartlara cevap
verdi€i zaman mensuplar› muharip olarak de€erlendirilir. Bunun d›fl›nda, Ek
I.Protokol çat›flmaya her taraf olan›n çat›flman›n di€er taraflar›na bu tür dâhil olma
95 Michael Bothe, Karl Josef Partsch et Waldemar A. Solf (éd.), New Rules for Victims of Armed
Conflicts, Martinus Nijhoff, Lahey, 1982, p. 239.
96 Bkz., örn., flu devletlerin uygulamalar›: Almanya (II. cilt, 1. altbölüm, par. 690 içinde nakledilmifltir),Arjantin
(ibid., par. 688), Belçika (ibid., par. 685), Kanada (ibid., par. 689),‹spanya (ibid.,
par. 693 ve 696), Fransa (ibid., par. 686), Yeni Zelanda (ibid., par. 692), Hollanda (ibid., par. 691)
ve Filipinler (ibid., par. 695) Hindistan (ibid., par. 698), Kore Cumhuriyeti (ibid., par. 699), Suriye
(ibid., par. 700) ve Zimbabve (ibid., par. 697).
97 Bu örnekler Yeni Zelanda, sahra talimanmesinde say›lm›flt›r (ibid., par. 692).
98 Filipinler, Decree on the Constitution of the Integrated National Police (ibid., par. 695); ‹spanya,
Military Criminal Code (ibid., par. 696).
17