Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 45 - Çevreye verilen ağır zararlar
167
zuat›na göre suçtur. 53 Bu uygulamalara Ek I.Protokol’e taraf olmayan veya o
s›rada taraf olmayan devletlerinki de dâhildir. 54 Nükleer Silahlar Davas›’nda baz›
devletler Uluslararas› Adalet Divan›’na bildirdikleri görüfllerinde, Ek I.Protokol’ün
35(3) ve 55(1) maddelerinin teamüli nitelikte oldu€unu düflündüklerini belirtmifllerdi.
55 Ayn› ba€lamda, bir çat›flman›n herhangi bir taraf›n›n bu kurala uygun
davranmas› veya çevreyi imha edecek veya çevresel felaket etkisine yol açacak savafl
araç ve yöntemlerini kullanmaktan kaç›nmas› gerekti€ini beyan ettiklerine göre,
di€er devletlerin de bu kurallar›n teamüli nitelikte olduklar› fikrinde oldu€u görülmüfltür.
56 Ek I.Protokol’e taraf olmayan ‹srail’in uygulamalar› hakk›ndaki rapor,
‹srail Savunma Kuvvetleri’nin, çevreye yayg›n, uzun süreli ve a€›r hasar vermesi
amaçlanan veya verece€i tahmin edilen savafl araç ve yöntemlerini kullanmad›€›n›
veya tasvip etmedi€ini belirtmektedir. 57 Amerika Birleflik Devletleri, 1991’deki
Körfez Savafl›’nda uluslararas› insanc›l hukukun uygulanabilirli€i hakk›ndaki bir
ICRC muht›ras›na verdi€i cevapta, “ABD uygulamas› çevreye yayg›n, uzun süreli
ve a€›r hasar oluflturacak savafl yöntemlerini içermemektedir” beyan›nda bulunmufltur.
58 ‹lgili di€er uygulamalar, Ek I.Protokol’e taraf olmayan veya o s›rada
taraf olmayan devletlerin “ekosit” veya “çevrenin genifl tahribat›” iddialar›yla
k›nanmalar›n› içermektedir. 59
Do€al çevreye yayg›n, uzun süreli ve a€›r hasar verme yasa€›, Silahl› Çat›flma
Zamanlar›nda Çevrenin Korunmas›na ‹liflkin Rehber ‹lkelerde ve Birleflmifl Milletler
kuvvetlerinin uluslararas› insanc›l hukuka riayetlerine iliflkin BM Genel Sekreterlik
53 Örn. bkz., Almanya (ibid., § 202), Avustralya (ibid., § 190), Azerbaycan (ibid., § 191), Beyaz
Rusya (ibid., § 192), Birleflik Krall›k (ibid., § 218), Bosna ve Hersek (ibid., § 193), Gürcistan (ibid.,
§ 201), H›rvatistan (ibid., § 198), Hollanda (ibid., § 208), ‹rlanda (ibid., § 203), ‹spanya (ibid., §
214), Kanada (ibid., § 195), Kolombiya (ibid., § 196), Kongo (ibid., § 197), Mali (ibid., § 206),
Norveç (ibid., § 211), Slovenya (ibid., § 213), Yeni Zelanda (ibid., § 209) ve Yugoslavya’n›n (ibid.,
§ 220) mevzuatlar›; ayr›ca Bkz. Arjantin (ibid., § 188), Burundi (ibid., § 194), El Salvador (ibid.,
§ 199), Nikaragua (ibid., § 210) ve Trinidad ve Tobago’nun (ibid., § 216) taslak mevzuatlar›.
54 Bkz., Belçika (ibid., § 166), Birleflik Krall›k (ibid., § 184) ve Birleflik Devletler’in askeri elkitaplar›
(“çevreye uzatmal› hasar”) (ibid., § 186) ve Azerbaycan’›n mevzuat› (ibid., § 191); ayr›ca Bkz.
Vietnam’›n mevzuat› (“ekosit”) (ibid., § 219).
55 Bkz., Nikleer Silahlar Davas›’nda ‹sveç (ibid., § 259), Solomon Adalar› (ibid., § 257), Yeni Zelanda
(ibid., § 251) ve Zimbabve’nin (ibid., § 272) sözlü layihalar› ve yaz›l› beyanlar› ve Nükleer Silahlar
(DSÖ) Davas›’nda Hindistan (ibid., § 232), Lesoto (ibid., § 247), Marshall Adalar› (ibid., § 248),
Nauru (ibid., § 249) ve Samoa’n›n (ibid., § 254) sunduklar› yaz›l› beyanlar, yorumlar veya cevap
layihas›.
56 Bkz. Nükleer Silahlar Davas›’nda Avustralya (ibid., § 223), Ekvador (ibid., § 226), ‹sveç (ibid., §
259), Yeni Zalanda (ibid., § 251) ve Zimbabve’nin (ibid., § 272) sözlü layihalar› ve yaz›l› beyanlar›
ve Nükleer Silahlar (DSÖ) Davas›’nda Ruanda (ibid., § 253) ve Ukrayna’n›n (ibid., § 261) yaz›l›
beyanlar›.
57 ‹srail’in Uygulamalar› Hakk›nda Rapor (ibid., § 241).
58 Birleflik Devletler, Kara Kuvvetleri’nden Körfez bölgesinde konufllanm›fl ABD Ordu kuvvetlerinin
hukuki dan›flman›na gönderilen Mektup (ibid., § 264).
59 Örne€n bkz., Almanya (ibid., § 231), ‹ran (ibid., § 236) ve Kuveyt’in (ibid., § 245) 1991’de Irak’a
iliflkin beyanlar› ve Yugoslavya’n›n NATO’nun 1999’da bir petrokimya tesisini bombard›man›na
iliflkin beyan› (ibid., § 271).