Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

274
ALT BÖLÜM 20 - SİLAHLARIN KULLANILMASINA İLİŞKİN GENEL İLKELER
sorununu incelemeyece€ini belirtmesine ra€men ‘devletler asla ne sivilleri hedef olarak
almal›, ne de, sonuç olarak sivil ve askeri hedef ay›r›m› gözetmesi imkâns›z olan
silahlar› kullanmal›d›r’ demifltir. 72
Aksi yönde hiçbir resmi uygulama ne uluslararas› ne de uluslararas› olmayan
silahl› çat›flmalarda tespit edilmemifltir. Hiçbir devlet, türü ne olursa olsun herhangi
bir silahl› çat›flmada ay›r›m gözetmeden vuran silahlar› kullanabilece€ini belirtmemifltir.
Ay›r›m gözetmeksizin vuran silahlar›n tan›m›
Birçok askeri talimatname ve resmi beyanat ‘ay›r›m gözetmeden vuran’ silahlardan,
‘askeri hedef ve sivil halk ay›r›m› gözetmeksizin vuran’ silahlardan ya da ‘askeri
hedef ve siviller aras›nda ay›r›m yapamayan’ silahlardan, daha baflka bir ayr›nt›ya
girmeksizin bahsetmektedir. 73 Bu flekildeki genel bir yaklafl›m›n haricinde, en s›k
baflvurulan iki kriteri, bir silah›n askeri bir hedefe yönlendirilebilme yetene€i ve uluslararas›
insanc›l hukukun gereklerine uygun olarak etkilerinin s›n›rland›r›labilmesi
oluflturmaktad›r. Bu kriterlerin ikisi de Ek I.Protokol’de ortaya konmufltur: 51 maddenin
4. Paragraf›n›n b) f›kras›, belirli bir askeri hedefe yöneltilemeyen silahlar›
yasaklarken; 51 maddenin 4. Paragraf›n›n c) f›kras› etkileri Protokol’ün belirtti€i
flekilde s›n›rland›r›lamayan silahlar› yasaklamaktad›r. 74 Bu kriterler uluslararas› teamül
hukukunda ay›r›m gözetmeyen sald›r›lar›n tan›m› aras›nda bulunmaktad›r (bkz.
Kural 12).
Bir silah› belirli bir askeri hedefe yöneltebilme kriteri birçok askeri talimatnamede,
resmi beyanatta ve uygulamada say›lmaktad›r. 75 Yarg›ç Higgins, nükleer silahlar
davas›ndaki ayr›k oyunda, bir silah›n e€er bir askeri hedefe yöneltilemiyorsa o zaman
ay›r›m gözetmeksizin vuran bir silah olarak kabul edilece€ini beyan etmifltir. 76
Martiç davas›nda, 1996 y›l›nda, Eski Yugoslavya için Ceza Mahkemesi de bu kritere
at›fta bulunmufltur. 77
(ibid., par. 336) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 358); ayn› zamanda Bkz. afla€›daki devletlerce
Nükleer silahlar davas›nda (DSÖ) sunulan lahikalar Salomon adalar› (ibid., par. 347), Malezya
(ibid., par. 328), Meksika (ibid., par. 331) ve Sri Lanka (ibid., par. 349).
72 UAD, Nükleer silahlar davas›, dan›flma görüflü (ibid., par. 389).
73 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 278-279), Kolombiya
(ibid., par. 274), Fransa (ibid., par. 276-277), Salomon adalar› (ibid., par. 347), ‹sveç (ibid., par.
285) ve ‹sviçre (ibid., par. 286), ayn› zamanda afla€›daki devletlerin beyanatlar›: Çin (ibid., par.
305), Marshall adalar› (ibid., par. 330), ‹ran (ibid., par. 317), Meksika (ibid., par. 331), Nauru
(ibid., par. 332), Yeni Zelanda (ibid., par. 336) ve Romanya (ibid., par. 341).
74 Ek I.Protokol (1977), md.51, par. 4, al. b) (cilt 2 içinde nakledilmifltir, alt bölüm 3, par. 206) et
md.51, par. 4, al. c) (ibid., par. 251).
75 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Avustralya (cilt 2 içinde nakledilmifltir, alt
bölüm 20, par. 270), Kanada (ibid., par. 273), Ekvator (ibid., par. 275), Birleflik Devletler (ibid.,
par. 287-289), ‹srail (ibid., par. 280), Yeni Zelanda (ibid., par. 282) ayn› zamanda afla€›daki devletlerin
beyanatlar›: ‹srail (ibid., par. 320) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 357) ve ‹srail’in rapor edilen
uygulamas› (ibid., par. 321).
76 UAD, Nükleer silahlar avas›, Yarg›ç Higgins’in bireysel görüflü (ibid., par. 392).
77 ICTY, Savc› Milan Martic’e karfl› davas›, iddianamenin incelenmesi (ibid., par. 397).