Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

684
ALT BÖLÜM 44 - SAVAŞ SUÇLARI
Mahkemesi sadece ilgili Devlet aç›s›ndan Statünün yürürlü€e girmesinden sonra
ifllenen fiiller üzerinde yarg› yetkisine sahiptir. 258 Do€u Timor’a iliflkin BMDT‹Y
Tüzük No. 2000/15’de savafl suçlar›n›n herhangi bir zamanafl›m›na tabi olamayaca€›n›
belirtmektedir. 259
Savafl suçlar›n›n herhangi bir zamanafl›m›na tabi tutulamayaca€› ilkesi, Savafl
Suçlar›na veya ‹nsanl›€a Karfl› Suçlara Zamanafl›m› Uygulanamazl›€› hakk›ndaki BM
veya Avrupa Sözleflmeleri’ne taraf olmayan Devletler de dâhil olmak üzere, birçok
Devletin sahra talimnameleri ve yasalar› taraf›ndan öngörülmektedir. 260 Ayr›ca bu
etkide resmi beyanlar da mevcuttur. Mesela, Amerika Birleflik Devletleri 1986’da
Irak’a (keza BM Sözleflmesi’ne taraf de€ildir) savafl suçlar›ndan suçlu kiflilerin her
zaman, herhangi bir zamanafl›m›n› dikkate almadan, yarg›laman›n konusu olabileceklerini
belirten bir nota iletmifltir. 261 BM Genel Sekreteri’ne 1993’de iletilen bir mektupta
Yugoslavya, savafl suçlar›n›n herhangi bir zamanafl›m›na tabi olmad›€›n› beyan
etmifltir. 262 M›s›r 2000’de Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsünü imzalamakla
birlikte, “hiç bir savafl suçu kovuflturmas›n›n zamanafl›m› sebebiyle engellenemeyece€i
köklü bir ilkedir” beyan›nda bulunmufltur. 263 Ayr›ca, BM ve Avrupa Sözleflmeleri’ne
taraf olmayan Devletlerin ilgili mahkemeleri taraf›ndan savafl suçlar›na zamanafl›m›n›n
uygulanamayaca€›na yönelik hüküm verildi€i içtihat da mevcuttur. 264
Önceden zamanafl›m› yasa€›na itiraz eden veya yasalar› bu konuda aç›k olmayan
baz› Devletlerin de art›k Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü veya Zamanafl›m›
Uygulanamazl›€› hakk›ndaki BM Sözleflmesini onaylam›fl olmas›, böylece savafl suçlar›na
zaman afl›m›n›n uygulanamayaca€› ilkesini tan›m›fl olmas›, önem arz etmektedir.
265
258 UCM Statüsü, Madde 29 (Nakleden: C.II, Böl. 44, § 767).
259 BMDT‹Y Tüzük No. 2000/15, K›s›m 17(1) (ibid., § 772).
260 Bkz., örn., Avustralya (ibid., § 773), ‹talya (ibid., § 775) ve Amerika Birleflik Devletleri’nin (ibid.,
§§ 777–778) askeri manüelleri; Arjantin (ibid., § 780), Belçika (ibid., § 786), Kongo (ibid., §
789), Almanya (ibid., § 797), Lüksemburg (ibid., § 805), Mali (ibid., § 807), Nijer (ibid., § 810),
‹sviçre (ibid., § 819), Tacikistan (ibid., § 820) ve Özbekistan’›n (ibid., § 821) mevzuatlar›; Bkz.
ayr›ca Burundi (ibid., § 787), Ürdün (ibid., § 802) ve Lübnan’›n (ibid., § 803) taslak mevzuatlar›.
261 Amerika Birleflik Devletleri, D›fl ‹flleri Bakanl›€›, Irak’a yönelik Diplomatik Nota (ibid., § 861).
262 Yugoslavya, Baflbakan Vekili ve D›fl ‹flleri Bakan›, BM Genel Sekreteri’ne Mektup (ibid., § 865).
263 M›s›r, UCM Statüsü’nün imzalanmas› s›ras›nda yap›lan Beyanlar (ibid., § 768).
264 Bkz. fiili, Santiago Temyiz Mahkemesi, Videla davas› (ibid., § 827); Etiyopya, Özel Savc›l›k Dairesi,
Mengistu ve Di€erleri davas› (ibid., § 828); ‹talya, Roma Askeri Mahkemesi, Hass ve Priebke
davas› (ibid., § 832); ‹talya, Askeri Temyiz Mahkemesi, Hass ve Priebke davas› (ibid., § 832);
‹talya, Yüksek Yarg›tay Mahkemesi, Hass ve Priebke davas› (ibid., § 832).
265 Bkz. Avusturya (ibid., § 783), Kolombiya (ibid., § 788), Yunanistan (ibid., § 878), Malezya (ibid.,
§ 806), Malta (ibid., § 878), Norveç (ibid., § 878), Portekiz (ibid., § 878), ‹spanya (ibid., §§
817–818), ‹sveç (ibid., § 878), Türkiye (ibid., § 878) ve Uruguay’›n (ibid., § 862) mevzuatlar› ve
Brezilya (ibid., § 836), K›br›s (ibid., § 841), Yunanistan (ibid., § 845), Honduras (ibid., § 846)
ve ‹sveç’in (ibid., § 855) beyanlar›. Ancak, Avusturya, Brezilya, Kolombiya, K›br›s, Yunanistan,
Honduras, Malta, Norveç, Portekiz, ‹spanya, ‹sveç ve Uruguay bu arada UCM Statüsü’nü onaylam›flt›r.
‹spanya, buna ek olarak, zaman afl›m›n›n savafl suçlar›na uygulanamazl›€›n› öngörecek
flekilde Ceza Kanununu de€ifltirmifltir. Uruguay, buna ek olarak, Savafl Suçlar›na ve ‹nsanl›€a karfl›
Suçlara Zamanafl›m›n›n Uygulanamazl›€› hakk›ndaki BM Sözleflmesi’ni onaylam›flt›r.