Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

ALT BÖLÜM XXXIV
YARALILAR, HASTALAR VE DENİZ KAZAZEDELERİ
Kural 109. – Koflullar›n izin verdi€i her zaman ve özellikle bir çarp›flmadan sonra,
çat›flman›n her bir taraf› zaman geçirmeden ve kay›r›c› nitelikte ayr›m gözetmeksizin,
yaral›lar›, hastalar› ve deniz kazazedelerini aramak, toplamak ve tahliye etmek
için mümkün olan bütün tedbirleri almal›d›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 34, K›s›m A.
Özet
Kural 109 - Arama yükümlülüğü
Devletlerin uygulamas›na göre bu kural, hem uluslararas› hem de uluslararas›
nitelikte olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir bir uluslararas› teamül hukuku
normu oluflturmaktad›r.
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Uluslararas› silahl› çat›flmalarda, kay›r›c› nitelikte ayr›m gözetmeksizin, yaral›lar›
ve hastalar› toplama ödevi ilk olarak 1864 tarihli Cenevre Sözleflmesi’nde kodifiye
edilmifltir 1 . Bu konu 1949 Cenevre Sözleflmeleri’nde daha ayr›nt›l› biçimde ele
al›nm›flt›r 2 ve bu ödev, günümüzde Ek I.Protokol’ün 10. maddesinde, daha genifl
terimlerle de olsa kodifiye edilmifl bulunmaktad›r 3 ; zira maddede yaral›lar›, hastalar›
ve deniz kazazedelerini “korumak” söz konusu olup bu terim «bir kimsenin müdafaas›n›
üstlenmek, yard›m ve destek sa€lamak» anlam›na gelmektedir 4 .
Bu kural› içeren kayda de€er say›da askeri el kitab›, asker ya da sivil olsun hasta,
yaral› ve deniz kazazedelerinin bütününü kapsayacak flekilde genel terimlerle kale-
1 1864 Cenevre Sözleflmesi, madde 6 (nakleden: Cilt II, Alt-Bölüm. 34, par. 1).
2 I. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 15, bent 1 (ibid., par. 5); II Cenevre Sözleflmesi (1949),
madde 18, bent 1 (ibid., par. 7); IV. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 16, bent 2 (ibid., par. 10).
3 Ek I.Protokol (1977), madde 10 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 199).
4 Yves SANDOZ, Christophe SWINARSKI ve Bruno ZIMMERMANN (éd.), Commentaire des
Protocoles additionnels, CICR, Genève, 1986, par. 446.
445