Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

244
ALT BÖLÜM 18 - ALDATMA
Uluslararas› silahl› çat›flmalar
Muharebelerin ask›ya al›nmas› konusundaki bir anlaflmaya ayk›r› davranmak
güvenin kötüye kullan›lmas› ve iyi niyet prensibinin ihlalini teflkil eder. Kural›n iyi
niyet üzerine kurulmas› Lieber Kodu’nda, ‘askeri gereklilik, savafl s›ras›nda kararlaflt›r›lm›fl
olsun ya da savafl hukukunun mevcut durumundan kaynaklans›n, aç›k bir
anlaflman›n kesilmesini içermeyen her türlü hileyi kabul eder’ suretiyle belirtilmektedir.
108 Birleflik Krall›k’›n askeri talimatnamesi vurgulamaktad›r ki: ‘verilen sözlere
sayg› fleklinde kendini gösteren iyi niyet savaflta esast›r.’ 109
Bu kural önemli bir say›da askeri talimatnamede bulunmaktad›r. 110 Bu talimatnamelerin
baz›lar› ateflkes yapm›fl gibi görünmeyi h›yanet olarak de€erlendirmektedir.
111 Birleflik Devletler’in ordu ve hava kuvvetleri talimatnameleri, örne€in genel
mütareke yap›ld›€› fleklinde düflmana yönelik radyodan yay›nlanan yalan mesaj›n
genellikle ‘h›yanet’ olarak de€erlendirilen bir davran›fl flekli oldu€unu belirtmektedir.
112
Ateflkes, mütareke, teslim olma ya da muharebenin ask›ya al›nmas› yönünde herhangi
baflka bir antlaflman›n ihlali birçok devletin mevzuat›n›n ihlalini teflkil etmektedir.
113 Bu kural örne€in ‹ran-Irak savafl› esnas›nda Irak taraf›ndan verilen gibi
resmi beyanatlarla desteklenmektedir. 114
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Uluslararas› K›z›lhaç Komitesi’nce Ek Protokollerin kabulüyle sonuçlanan diplomatik
konferansta sunulan Ek II.Protokol tasla€›nda ‘(bu çeflit) hareketler muharebeyi
bafllatmak ya da yeniden bafllatmak amac›yla icra edildi€inde ateflkes taklidi yapmak’
h›yanet teflkil edecektir fleklinde bir hüküm vard›. 115 Bu hüküm diplomatik
108 Lieber Kodu (1863), md.15 (ibid., par. 786).
109 Birleflik Krall›k, Military Manual (ibid., par. 803).
110 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 793), Belçika (ibid., par.
787), Burkina Faso (ibid., par. 788), Kamerun (ibid., par. 789), Kanada (ibid., par. 790), Kongo
(ibid., par. 791), Birleflik Devletler (ibid., par. 804 -806), Fransa (ibid., par. 792), Mali (ibid., par.
796), Fas (ibid., par. 797), Nijerya (ibid., par. 800), Yeni Zelanda (ibid., par. 799), Hollanda (ibid.,
par. 798), Kore Cumhuriyeti (ibid., par. 795), Birleflik Krall›k (ibid., par. 803), Senegal (ibid., par.
801) ve ‹sviçre (ibid., par. 802).
111 Bkz. afla€›daki devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 793), Belçika (ibid., par. 787),
Birleflik Devletler (ibid., par. 804-805) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 803).
112 Birleflik Devletler, Field Manual (ibid., par. 804) ve Air Force Pamphlet (ibid., par. 805).
113 Bkz., örn. afla€›daki devletlerin mevzuatlar›: Arjantin (ibid., par. 807-808), Azerbaycan (ibid., par.
810), Belarus (ibid., par. 811), Bolivya (ibid., par. 812), fiili (ibid., par. 813), Costa Rica (ibid.,
par. 814), El Salvador (ibid., par. 817), Ekvator (ibid., par. 815-816), ‹spanya (ibid., par. 828-
829), Etyopya (ibid., par. 818), Guatemala (ibid., par. 819), Macaristan (ibid., par. 820), ‹talya
(ibid., par. 821-822), Meksika (ibid., par. 823), Nikaragua (ibid., par. 825), Hollanda (ibid., par.
824), Peru (ibid., par. 826-827), ‹sviçre (ibid., par. 830) ve Venezuela (ibid., par. 831-832); ayn›
zamanda Bkz. Arjantin’in mevzuat tasla€› (ibid., par. 809).
114 Irak, BM Genel Sekreteri’ne mektup (ibid., par. 835) 1 mart 1987 tarihli askeri ileti (ibid., par.
836).
115 Ek II.Protokol tasla€›, md.21, par. 1 (ibid., par. 785).