Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 139 - İnsancıl hukuka riayet edilmesi
555
Uluslararas› insanc›l hukuka sayg› gösterilmesini sa€lamak için emirler ve
talimatlar
Devletlerin, silahl› kuvvetlerine, uluslararas› insanc›l hukuka sayg› gösterilmesini
sa€lamaya yönelik emir ve talimatlar verme yükümlülü€ü ilk olarak 1899 ve 1907
Lahey Sözleflmeleri’nde kodifiye edilmifl ve Kültürel Varl›klar›n Korunmas›na Dair
Lahey Sözleflmesi’nde, Baz› Konvansiyonel Silahlara dair Sözleflme’ye Ek I.Protokol
ve Tadil Edilmifl Protokol II’de tekrar edilmifltir. 12 Bu yükümlülük ayr›ca birçok
askeri elkitab›nda da belirtilir. 13 Ço€u askeri elkitab› her askere uluslararas› insanc›l
hukuka uyma talimat› verirken, birço€u da komutanlar›n emirleri alt›ndaki birliklerin
hukuka uymalar›n› ve buna yönelik emirlerin ve talimatlar›n verilmesini sa€lamalar›n›
icap ettiren özel hükümler içerir. Bu yükümlülü€e riayet farkl› yollarla,
örne€in askeri elkitaplar›, emirler, düzenlemeler, talimatlar ve angajman kurallar›yla
gerçeklefltirilebilir.
Silahl› muhalif gruplar
Silahl› muhalif gruplar›n asgari olarak uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda
uygulanacak uluslararas› insanc›l hukukun baz› kurallar›na sayg› göstermesi koflulu,
Cenevre Sözleflmeleri’nin ortak 3. maddesinde belirtilmifltir. 14 Bu koflul ayr›ca
Kültürel Varl›klar›n Korunmas›na Dair Lahey Sözleflmesi ile bunun ‹kinci
Protokolü’nde ve Baz› Konvansiyonel Silahlara dair Sözleflme’nin Tadil Edilmifl
Protokol II’sinde de belirtilmifltir. 15 Ek I.Protokol çat›flman›n tüm taraflar›n›n
Protokol’ün kurallar›yla ba€l› oldu€unu ifade etmekte, özellikle de “çat›flman›n
Taraflar›”na yap›lan tüm at›flar›n ç›kar›lmas› nedeniyle, daha az aç›k olsa da,
Protokol, Cenevre Sözleflmeleri’nin ortak 3. maddesini gelifltirir ve tamamlar ve
hem devlet kuvvetlerini hem de silahl› muhalif gruplar› ba€lar. 16
Birleflmifl Milletler ve di€er uluslararas› örgütler çeflitli vesilelerle, uluslararas› olmayan
silahl› çat›flmalar›n tüm taraflar›n›n uluslararas› insanc›l hukuka sayg› gösterme
ödevini hat›rlatm›flt›r. Örne€in BM Güvenlik Konseyi, Afganistan, Angola, Bosna
12 Lahey Sözleflmesi (II), madde 1; Lahey Sözleflmesi (IV), madde 1; Kültürel Varl›klar›n
Korunmas›na Dair Lahey Sözleflmesi, madde 7(1); Ek I.Protokol, madde 80(2); Baz›
Konvansiyonel Silahlara dair Sözleflme’ye Ekli Tadil Edilmifl Protokol II, madde 14(3).
13 Örn. bkz., Almanya (Cilt II, Alt-Bölüm 40, §§ 164–165’te aktar›lm›flt›r), Arjantin (ibid., § 15),
Amerika Birleflik Devletleri (ibid., §§ 51–52), Benin (ibid., § 21), Ekvator (ibid., § 30), ‹sveç (ibid.,
§ 171), ‹sviçre (ibid., § 47), Kamerun (ibid., § 23), Macaristan (ibid., § 166), Rusya (ibid., § 45)
ve Togo’nun (ibid., § 48) askeri elkitaplar›.
14 Inter alia “beynelmilel bir mahiyet arzetmeyen ve Yüksek Akid Taraflardan birinin ülkesinde zuhur
eden silahl› bir ihtilaf halinde, ihtilafa kar›flan taraflar›n her biri en az afla€›daki hükümleri tatbik ile
mükellef” oldu€unu belirten 1949 Cenevre Sözleflmesi, ortak madde 3.
15 Kültürel Varl›klar›n Korunmas›na Dair Lahey Sözleflmesi, madde 19(1); Kültürel Varl›klar›n
Korunmas›na Dair Lahey Sözleflmesi ‹kinci Protokolü, madde 22; Baz› Konvansiyonel Silahlara dair
Sözleflme’ye Ekli Tadil Edilmifl Protokol II, madde 1(3).
16 Ek II.Protokol, madde 1(1); ayr›ca Bkz. Yves Sandoz, Christophe Swinarski, Bruno Zimmermann
(ed.), Commentary on the Additional Protocols, ICRC, Cenevre, 1987, § 4442..