Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

44
ALT BÖLÜM 3 - AYIRIM GÖZETMEYEN SALDIRILAR
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Her ne kadar mevcut kuralda yer alan tan›m›n a) ve b) bentleri, Protokolün 13.
maddesinin 2. f›kras›nda yer alan sivil halka karfl› her türlü sald›r› yasa€›ndan
ç›kar›labilseler de, Ek I.Protokolde ay›r›m gözetmeyen sald›r›lar›n tan›m› yer almamaktad›r.
31 c) bendi d›fl›nda, bu tan›m uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda
uygulanan daha yak›n tarihli bir sözleflmede de yer almaktad›r, bu sözleflme özellikle
Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirilmifl flekliyle II. Protokolüdür. 32
Ayr›ca, bu tan›m uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara da uygulanan di€er hukuki
belgelerde de yer almaktad›r. 33
Ay›r›m gözetmeyen sald›r›lar›n bu tan›m› uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda
uygulanan ya da uygulanm›fl olan askeri el kitaplar›nda da yer almaktad›r. 34 Bu
tan›m resmi beyanlarca da desteklenmifltir. 35
1981’de toplanan XXIV. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, genel olarak silahl›
çat›flmalar›n taraflar›na «belirli bir askeri hedefe yöneltilemeyen ya da etkileri
s›n›rland›r›lamayan savafl yöntem ve araçlar›n› kullanmama» ça€r›s›nda bulunmufltur.
36
Hem uluslararas› hem de uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda ay›r›m gözetmeyen
sald›r›lar›n tan›m›n›n teamüli niteli€i, Uluslararas› Adalet Divan› ve Eski
Yugoslavya Uluslararas› Ceza Mahkemesinin içtihatlar›nca desteklenmifltir. Nükleer
Silahlar davas›na iliflkin dan›flma görüflünde, Uluslararas› Adalet Divan›, sivil hedefler
ile askeri hedefler aras›nda ay›r›m yapamayacak nitelikteki silahlar› kullanma
yasa€›n›n uluslararas› teamül hukukunun «çi€nenemez» bir ilkesini oluflturdu€unu
aç›klam›flt›r. Divan, bu ilke uyar›nca, uluslararas› insanc›l hukukun «muharipleri ve
sivil halk› ay›r›m gözetmeksizin vurduklar›» gerekçesiyle baz› tür silahlar› çok erken
dönemde yasaklad›€›n› tespit etmifltir. 37 Eski Yugoslavya Uluslararas› Ceza
31 Michael Bothe, Karl Joseph Partsch et Waldemar A. Solf (éd.), New Rules for Victims of Armed
Conflicts, Martinus Nijhoff, Lahey, 1982, p. 677.
32 Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirilmifl flekliyle II. Protokolü, (1996), m. 3,par. 8, bent a)
(II. cilt, 3. alt bölüm, par. 166 içinde nakledilmifltir).
33 Bkz., örn., H›rvatistan ile Federal Sosyalist Yugoslav Cumhuriyeti aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l
Hukukun Uygulanmas›na ‹liflkin Mutabakat Protokolü (1991), par. 6 (ibid., par. 167, 209 ve 253);
Bosna-Hersek’teki Çat›flman›n Taraflar› Aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun Uygulanmas›na
‹liflkin Anlaflma(1992), par. 2.5 (ibid., par. 168, 210 ve 254); San Remo El Kitab› (1994), par. 42,
bent b) (ibid., par. 169, 211 ve 255).
34 Bkz., örn., flu Devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 170, 212 ve 256), Avustralya
(ibid., par. 170, 212 ve 256), Benin (ibid., par. 171), Ekvator (ibid., par. 172 ve 213), Kenya (ibid.,
par. 174), Nijerya (ibid., par. 175), Togo (ibid., par. 177) ve Yugoslavya (ibid., par. 259).
35 Bkz., örn., flu Devletlerin beyanlar›: Birleflik Devletler (ibid., par. 186, 195, 227, 236 ve 267),
Hindistan (ibid., par. 185, 224 ve 265) ve Ürdün (ibid., par. 186, 227 et 267); ayr›ca Bkz. flu devletlerin
kanun taslaklar›:El Salvador (ibid., par. 181, 218 ve 260) ve Nikaragua (ibid., par. 182, 219
ve 261).
36 XXIV. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, karar XIII (ibid., par. 242 ve 279).
37 UAD, Nükleer Silahlar davas›, dan›flma görüflü (ibid., par. 243).