Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

Zasada sprawiedliwości proceduralnej 35nej było krytykowane w związku ze sprowadzaniem koncepcji sprawiedliwościproceduralnej do praworządności formalnej 58 (przestrzegania prawaprzez organy je stosujące) i tym samym – zawężenia jej znaczenia. Sama zaśprocedura, aby móc być uznana za sprawiedliwą, powinna podlegać oceniez punktu widzenia pewnych wartości wcześniejszych wobec tej procedury 59 .Z punktu widzenia poszukiwania modelu sprawiedliwości w ujęciu proceduralnymistotne są analizy stosowania prawa. Prowadzą one do wniosków,że stosowanie prawa powinno być rozsądne i nieograniczone do czystejdedukcji, gdyż treść wielu pojęć ustalana jest przez odniesienie do wartościprzyjętych w społeczeństwie, podczas, gdy prawo wymaga uzgodnieniaz tym co słuszne i rozsądne 60 . Za ważny element prawidłowego stosowaniaprawa uznaje się potrzebę istnienia uzasadnienia decyzji 61 . Uzasadnienieprzekonuje bowiem jej adresatów i osoby trzecie. Decyduje więc o poczuciusprawiedliwości przez stronę. Wskazywano także na konieczność rozróżnieniadwóch wymagań, które powinny być zaspokajane przez prawo:systemowego, polegającego na dbaniu o spójność systemu prawnego (odpowiedzialnośćsądu najwyższego) oraz pragmatycznego – poszukiwania rozwiązańmożliwych do przyjęcia, uważanych ze strony środowiska (strony,prawników, opinii publicznej) za sprawiedliwe i rozsądne (odpowiedzialnośćsądu pierwszej instancji) 62 .Tak prowadzona analiza sprawiedliwości w ujęciu proceduralnym prowadzido wniosku, że za sprawiedliwe (słuszne, prawdziwe) uznane możezostać wszystko to, co jest zgodne z uprzednio przyjętymi i zaakceptowanymiregułami, które mają mieć wyłącznie formalny sens 63 . Sprawiedliwema być również to, co jest zgodne z formalnie rozumianymi regułami ustalającymiwarunki racjonalnego i efektywnego dyskursu 64 .58 T. Chauvin, Sprawiedliwość proceduralna: źródło wartości procesu ustawodawczego w demokratycznympaństwie prawnym, Praca doktorska pod kierunkiem naukowym P. Winczorka,Warszawa 2001, s. 10, dostępna w Bibliotece WPiA UW.59 Do takich wniosków prowadzi M. Borucką-Arctową analiza różnych koncepcji sprawiedliwościproceduralnej, M. Borucka-Arctowa, Koncepcja sprawiedliwości proceduralnej…,s. 32.60 Ch. Perelman, Logika prawnicza: nowa retoryka, tłum. T. Pajor, PWN, Warszawa 1984,s. 219.61 Ibidem, s. 203–207.62 Ibidem, s. 227.63 T. Chauvin, Prawa stają się prawem: demokratyczne procedury w służbie wartości [w:]Prawa stają się prawem. Status jednostki a tendencje rozwojowe prawa, red. M. Wyrzykowski,Liber, Warszawa 2005, s. 193.64 Ibidem, s. 194.