Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

Zasada sprawiedliwości proceduralnej 75W orzecznictwie sądów UE brak jest jednolitości w posługiwaniu siępojęciami, które są wiązane z wartościami składającymi się na sprawiedliwośćproceduralną. Można spotkać się z określeniami takimi jak: sprawiedliwarozprawa, sprawiedliwy proces, prawo do obrony czy sprawiedliwośćnaturalna 289 . W nowszych orzeczeniach występuje pojęcie sprawiedliwegoprocesu 290 . Najpowszechniej przyjęte jest jednak posługiwanie się pojęciemprawa do obrony lub prawa do wysłuchania 291 , rozumianymi w sposób odpowiadającytreści art. 6 Konwencji jako grupa wartości, które powinny byćzagwarantowane w każdym postępowaniu, również administracyjnym 292 .Prawo do wysłuchania (prawo do bycia wysłuchanym 293 ; ang. right to beheard, right to a hearing) uznane zostało za zasadę ogólną Unii Europejresponsywnośćoraz przejrzystość, podlegają konkretyzacji poprzez zasady proceduralne,stanowiące istotę procedury unijnej. Za zasady proceduralne uznał: zasadę pisemnościpostępowania, zasadę ustności postępowania, zasadę jawności postępowania, zasadęszybkości postępowania, zasadę pasywności proceduralnej, zasadę fachowej reprezentacjistron, zasadę równości językowej, zasadę równości broni i kontradyktoryjności, zasadęwysłuchania, zasadę kosztów postępowania, zasadę dwuinstancyjności postępowania,zasadę kolegialności – zob. T.T. Koncewicz, Aksjologia unijnego kodeksu…, s. 226–258.Zob. też K. Lenaerts, In the Union We Trust, Trust-Enhancing Principles of CommunityLaw, 2004 (41) CMLR, s. 337–340 oraz E. Barbier de La Serre, Procedural Justice inthe European Community Case-law concerning the Rights of the Defence: Essentialist andInstrumental Trends: Essentialist and Instrumental Trends, 2006 (2) European Public Law,s. 227–230.289 Pojęcie sprawiedliwości naturalnej występuje w krajach Common Law, zob. 2.2.4 książki.290 Sprawa C-185/95 Baustahlgewebe przeciwko Komisji, [1998] ECR I-8417, pkt 20–21.291 D.E. Shipley, Due Process Rights Before EU Agencies: the Rights of Defense, 2008 (1)Georgia Journal of International and Comparative Law, s. 5.292 Por. sprawa 322/81 Michelin przeciwko Komisji, [1983] ECR 03461. T.T. Koncewicz pojęciesprawiedliwości proceduralnej w prawie UE odnosi do postępowania sądowego.W odniesieniu do działań administracji posługuje się pojęciem uczciwości proceduralnej.Wskazuje jednak pośrednio, że sprawiedliwość proceduralna znajduje odniesieniedo działań administracji. Sprawiedliwość proceduralna wyraża się bowiem jego zdaniemw tym, iż „sędzia występuje jako podmiot ważący uczciwość proceduralną (obowiązkiadministracji) z proceduralnymi prawami jednostki w celu udzielenia odpowiedzi, któremuz interesów dać pierwszeństwo i czy wyboru administracji w zakresie zapewnieniasprawnego przebiegu postępowania nie naruszyły w sposób nieproporcjonalny praw proceduralnychjednostki” – por. T.T. Koncewicz, Prawo do bycia wysłuchanym [w:] EuropaUrzędników, red. Z. Brodecki, Lexis Nexis, Warszawa 2009, s. 110.293 Trybunał Konstytucyjny posługuje się pojęciem prawa do wysłuchania, a nie prawa dobycia wysłuchanym (por. wyrok TK z 12 marca 2002 r., P 9/01; wyrok TK z 14 marca2006 r., SK 4/05, OTK ZU 2006, nr 3/A, poz. 29; wyrok TK z 19 września 2007 r., SK4/06, OTK ZU 2007, nr 8/A, poz. 98). Są to wyrażenia synonimiczne. Ze względu naorzecznictwo TK, w książce posługuję się pojęciem prawa do wysłuchania.