Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

86 ROZDZIAŁ 2.Podobnie działania administracji postrzegają sądy administracyjne. W ichorzecznictwie wskazuje się, że dopuszczalność ograniczania przez organyadministracji działań obywateli zgodnych z ich wolą, może wynikać wyłączniez przepisów prawa 368 . Organy administracji powinny dokładnie stosowaćsię do przepisów prawa zarówno materialnego, jak i procesowego 369 .Takie postrzeganie zasady praworządności działania organów administracjii powiązanie jej z zasadą demokratycznego państwa prawnego 370 pozwalaprzyjąć, że sprawiedliwość proceduralna znajduje zastosowanie w postępowaniuadministracyjnym i może zostać zidentyfikowana w zasadach ogólnychkodeksu postępowania administracyjnego 371 . Świadczy o tym zarównoorzecznictwo sądów administracyjnych, jak i wypowiedzi doktryny. NaczelnySąd Administracyjny w wyroku z 19 października 1993 r. 372 wskazał nasprawiedliwość proceduralną, jako standard postępowania administracyjnego(postrzegany abstrakcyjnie w oderwaniu od poszczególnych zasad ogólnychkodeksu postępowania administracyjnego 373 ). W ocenie NSA pozbawienieskarżącego niektórych podstawowych uprawnień procesowych oznaczajednocześnie ograniczenie przysługującego mu prawa do rzetelnej i sprawiedliwejprocedury. Prawo to zaś, ze względu na jego istotne znaczeniew procesie urzeczywistniania praw i wolności obywatelskich, mieści sięw treści zasady państwa prawnego – w państwie prawnym zaś wymaganejest „nie tylko zrozumiałe, precyzyjne i zgodne z innymi regułami wynikającymiz istoty takiego państwa unormowanie procedury, lecz równieżprawidłowe i ścisłe jej stosowanie w praktyce, w szczególności zaś tych jejprzepisów, które określają uprawnienia procesowe uczestników postępowania”374 . Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił zarazem, że ścisłe stosowanieprawidłowej procedury jest z reguły jednym z podstawowych środkówgwarantujących sprawiedliwy rezultat konkretnego postępowania 375 .Wyrok ten odpowiada wcześniejszemu wyrokowi SN z 28 listopada 1990 r.,gdzie podkreślono, że system postępowania przed organami władzy (w tym368 Wyrok NSA z 17 listopada 1982 r., II SA 1474/82, OSPiKA 1983, nr 7–8, poz. 1942;wyrok NSA z 6 lutego 1981 r., SA 819/80, OSPiKA 1981, nr 10, poz. 189.369 Wyrok NSA z 27 października 1995 r., III SA 829/95, LEX nr 27020.370 Por. rozważania w pkt 2.2.1. książki.371 Z. Kmieciak, Idea sprawiedliwości proceduralnej w postępowaniu administracyjnym (Założeniateoretyczne i doświadczenia praktyki), PiP 1994, z. 10, s. 58–59.372 Wyrok NSA z 19 października 1993 r., V SA 250/93.373 Z. Kmieciak, Idea sprawiedliwości proceduralnej w postępowaniu…, s. 62.374 Wyrok NSA z 19 października 1993 r., V SA 250/93. Na ochronny charakter procedurywskazał też SN w wyroku z 18 listopada 1993 r., III ARN 49/93, OSNCP 1994, nr 9,poz. 181.375 Wyrok NSA z 19 października 1993 r., V SA 250/93.