Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

66 ROZDZIAŁ 2.Jeżeli chodzi o klasyfikację danej sprawy jako cywilnej, to ETPCz bierzepod uwagę samą naturę prawa, a nie jego klasyfikację na gruncie prawa krajowego.Jednym z wyznaczników sprawy cywilnej jest ekonomiczny charakterprawa oraz istnienie sporu. Nie ma znaczenia, jaki organ rozpatruje spórna gruncie prawa krajowego. Artykuł 6 Konwencji ma więc szeroki zakreszastosowania – odnosi się do sporów prowadzonych przed organami krajowymizarówno pomiędzy jednostkami, jak i w relacji: jednostka – państwo 230 .Równie szeroko definiowane jest pojęcie sprawy karnej, odnoszone dosytuacji stawiania komuś zarzutów karnych (ang. criminal charges). EuropejskiTrybunał Praw Człowieka sprzeciwia się rygorystycznej interpretacjitego pojęcia i dąży do szerokiego stosowania gwarancji procesowychart. 6 Konwencji 231 . W efekcie, dochodzi do uznawania spraw rozpatrywanychna gruncie art. 6 Konwencji za karne nawet wtedy, gdy nie są onekwalifikowane jako takie w prawie krajowym. Kluczowe znaczenie majątutaj wyroki ETPCz z 8 czerwca 1976 r. w sprawie Engel i inni przeciwkoHolandii 232 oraz z 21 lutego 1984 r. w sprawie Öztürk przeciwko Niemcom233 . Wskazano w nich na trzy elementy, które określają możliwość uznaniadanej sprawy za karną (tzw. kryteria Engel) 234 . Pierwszym elementemjest klasyfikacja w prawie krajowym, drugim natura czynu (podstawą oskarżeniapowinna być norma ogólna mająca prewencyjny i represyjny charakteroraz powszechne zastosowanie 235 ), a trzecim rodzaj i surowość kary230 Artykuł 6 Konwencji ma zastosowanie m.in. do postępowania przed sądem konstytucyjnym,jeżeli, rozstrzygnięcie tego sądu może mieć wpływ na rozstrzygnięcie postępowania,do którego znajduje zastosowanie art. 6 Konwencji, do postępowania o świadczeniez ubezpieczenia społecznego, do spraw o ochronę dóbr osobistych, w sprawachrodzinnych, do postępowań dyscyplinarnych oraz do spraw pracowniczych.231 Wyrok ETPCz z 27 lutego 1980 r. w sprawie Deweer przeciwko Belgii, nr 6903/75, pkt44; wyrok ETPCz z 26 października 1984 r. w sprawie De Cubber przeciwko Belgii, nr9186/80, pkt 32. Prawo do rzetelnego procesu odnoszone jest do uprawnień podmiotu,któremu zarzuca się naruszenie przepisów (np. oskarżanemu). Nie ma w efekcie generalnegoprawa, na gruncie prawa do rzetelnego procesu, do wszczęcia postępowaniakarnego przeciwko danej osobie. W niektórych przypadkach jednak art. 6 Konwencjimoże być odnoszony również do pokrzywdzonego – wyrok ETPCz z 12 lutego 2004 r.w sprawie Perez przeciwko Francji, nr 47287/99, pkt 57–75.232 Wyrok ETPCz z 8 czerwca 1976 r. w sprawie Engel i inni przeciwko Holandii, nr: 5100/71,5101/71, 5102/71, 5354/72, 5370/72.233 Wyrok ETPCz z 21 lutego 1984 r. w sprawie Öztürk przeciwko Niemcom, nr 8544/79;odnośnie rozumienia kryteriów Engel – zob. też m.in. wyrok z 23 listopada 2006 r.w sprawie Jussila przeciwko Finlandii, nr 73053/01.234 Wyrok ETPCz w sprawie Engel i inni przeciwko Holandii, pkt 82; wyrok ETPCz w sprawieÖztürk przeciwko Niemcom, pkt 50.235 Wyrok ETPCz w sprawie Bendenoun przeciwko Francji, pkt 47.