Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

58 ROZDZIAŁ 2.wysłuchania ma charakter bezwzględny i znajduje w pełni zastosowanie takżena gruncie procedur niesądowych 181 . Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że „wkażdym wypadku ustawodawca powinien zapewnić jednostce prawo do wysłuchania”182 oraz że „zgodnie z wymogami rzetelnego procesu uczestnicy postępowaniamuszą mieć realną możliwość przedstawienia swoich racji, a sąd maobowiązek je rozważyć” 183 . Udział zainteresowanych podmiotów w postępowaniuprzeciwdziała arbitralności działań państwa 184 . Drugą wartością sprawiedliwościproceduralnej jest ujawnianie, w sposób czytelny, motywów rozstrzygnięcia185 , co ma zapobiegać jego dowolności i arbitralności. Konieczne jestwięc odpowiednie uzasadnienie rozstrzygnięcia. Jego znaczenie rośnie zwłaszczaw przypadku, gdy przesłanki podjęcia określonego rozstrzygnięcia są niedookreślone186 . Uzasadnienie wymusza samokontrolę organu orzekającego,który musi wykazać, że orzeczenie jest materialnie i formalnie prawidłoweoraz odpowiada wymogom sprawiedliwości; dokumentuje argumenty przemawiająceza przyjętym rozstrzygnięciem; jest podstawą kontroli zewnętrznejprzez organy wyższych instancji; służy indywidualnej akceptacji orzeczenia;umacnia poczucie zaufania społecznego i demokratycznej kontroli nad działaniamipaństwa oraz wzmacnia bezpieczeństwo prawne 187 . Za wartość sprawiedliwościproceduralnej Trybunał Konstytucyjny uznaje także zaskarżalnośćorzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji do organu wyższej instancji(art. 78 Konstytucji) 188 . Zaskarżalność orzeczeń sądowych wydanych w pierwszejinstancji ma swoje źródło w art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji.W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazano na to m.in. przybadaniu konstytucyjności procedury w sprawach z zakresu ochrony konkurencji,gdy Trybunał oceniał konstytucyjność braku możliwości złożenia apelacjiod wyroku SOKiK 189 . W ocenie TK: „zapewnienie ochrony konkurentów181 Wyrok TK z 15 grudnia 2008 r., P 57/07; wyrok TK z 14 czerwca 2006 r., K 53/05.182 Wyrok TK z 11 czerwca 2002 r., SK 5/02.183 Wyrok TK z 13 maja 2002 r., SK 32/01, OTK ZU 2002, nr 3/A, poz. 31.184 Wyrok TK z 13 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU 2007, nr 6/A, poz. 53.185 Wyrok TK z 14 czerwca 2006 r., K 53/05; wyrok TK z 12 maja 2011 r., P 38/08.186 Wyrok TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02.187 Wyrok TK z 16 stycznia 2006 r., SK 30/05; por. też wyrok TK z 13 maja 2007 r., SK68/06.188 Wyrok TK z 16 listopada 1999 r., SK 11/99, OTK ZU 1999, nr 7, poz. 158; wyrok TKz 29 kwietnia 2008 r., SK 11/07, OTK ZU 2008, nr 3/A, poz. 47; wyrok TK z 1 lutego2005 r., SK 62/03, OTK ZU 2005, nr 2/A, poz. 11. Odnośnie procedury nie mającejcharakteru sądowego por. wyrok TK z 22 września 2009 r., P 46/07; wyrok TK z 15grudnia 2008 r., P 57/07 oraz wyrok TK z 12 maja 2011 r., P 38/08.189 Wyrok TK z 12 czerwca 2002 r., P 13/01. Por. też wyrok TK z 12 marca 2002 r., P 9/01,OTK ZU 2002, nr 2/A, poz. 14.