Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

38 ROZDZIAŁ 2.jako takiego, będąc dla innych osób przejawem konsekwencji, jakie mogąponieść w podobnej sytuacji. Co do zasady należy jednak opowiedzieć sięza indywidualnym badaniem (przestrzeganiem) sprawiedliwości proceduralnej.Prawidłowość systemowego funkcjonowania procedury powinna byćbrana pod uwagę o tyle, o ile nie godzi w prawa i interesy danej jednostkiw konkretnej sprawie. Uznać więc można, że model trafności procedurymoże być brany pod uwagę przy określaniu wartości sprawiedliwości proceduralnej.Sam jednak w sobie nie jest w praktyce możliwy do osiągnięcia.Nie służą mu również niektóre rozwiązania natury systemowej, któremają na uwadze inne wartości niż tylko dążenie do doskonale sprawiedliwegoi poprawnego charakteru ostatecznego rozstrzygnięcia.Drugim rodzajem sprawiedliwości proceduralnej jest „sprawiedliwośćproceduralna niedoskonała”. Uznaje się, że cechuje się ona, podobnie jak„sprawiedliwość proceduralna doskonała”, istnieniem niezależnego kryteriumpoprawności rezultatu, przy braku jednakże niezawodnie prowadzącejdo jego osiągnięcia procedury, co wiązać należy z zakładaną możliwościąpopełnienia błędu 77 . Powoływanym przykładem jest tutaj proces karny 78 .Zakładanym poprawnym rezultatem tego procesu jest ukaranie osoby, którapopełniła przestępstwo oraz niepociąganie do odpowiedzialności osób, któredanego czynu nie popełniły. Osiągnięciu tych celów służy odpowiednio zbudowanaprocedura. Nawet w przypadku, gdy jest ona w danej sprawie stosowanaprawidłowo, może dojść – na przykład na skutek zbiegu okoliczności– do ostatecznego, niesprawiedliwego rozstrzygnięcia (pomyłki sądowej).Tak rozumiana sprawiedliwość proceduralna zakłada niedoskonałość proceduryprowadzącej do ostatecznego rozstrzygnięcia. Dzieje się tak, ponieważten rodzaj sprawiedliwości proceduralnej zakłada konieczność ważeniapomiędzy trafnością postępowania a kosztami dążenia do tej trafności.Sytuację taką można określić również jako model ważenia (ang. balancingmodel) 79 . Odpowiada on określonej w orzecznictwie amerykańskim koncepcjiważenia różnych interesów (interesu prywatnego, ryzyka ponoszonegoprzez jednostkę oraz ewentualnie jej korzyści oraz interesu państwa), zgodniez zasadą procedural due process, wynikającą z Konstytucji Stanów Zjednoczonych80 . Ważenie nie powinno mieć jednak charakteru bezwzględnego.Możliwa jest sytuacja odstąpienia od ważenia interesów i uznania, że w konkretnejsytuacji bezwzględnie należy przeprowadzić daną czynność procesową.Powinno to dotyczyć zwłaszcza zagwarantowania wysłuchania pod-77 J. Rawls, Teoria…, s. 123.78 Ibidem.79 L.B. Solum, Procedural Justice…, s. 64.80 Por. pkt 2.2.4. książki.