Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ...

Zasada sprawiedliwości proceduralnej 83żytego informowania o wszczęciu i o przebiegu postępowania oraz zapewnieniawysłuchania przed podjęciem rozstrzygnięcia 347 .Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w wyroku w sprawie Mathews v.Eldridge 348 określił trzy przesłanki konieczne dla ustalenia wymagań proceduralnychwynikających z klauzuli procedural due process. Orzekający organpowinien mieć na uwadze, po pierwsze, interes prywatny, którego dotyczypostępowanie urzędowe, po drugie, zagrożenia i ryzyka ponoszone przezjednostkę oraz ewentualnie jej korzyści i po trzecie, interes reprezentowanyprzez państwo. Równocześnie w wyroku wskazano na konieczność ważeniapomiędzy interesem publicznym – reprezentowanym przez organ administracyjny,który wszczął postępowanie – a interesem indywidualnym podmiotu,wobec którego to postępowanie się toczy. W doktrynie amerykańskiejpodkreśla się, że ocena zgodności postępowania z klauzulą proceduraldue process ma, co do zasady, charakter zindywidualizowany i polegana ocenie konkretnej sprawy 349 , przy użyciu kryteriów określonych w powołanymorzeczeniu.Podejmowane są także próby skatalogowania wartości istotnych z punktuwidzenia klauzuli procedural due process. Wskazuje się przede wszystkimna konieczność zapewnienia bezstronności organu umocowanego do wydaniaaktu, obowiązek uprzedniego powiadomienia i wysłuchania, obowiązekujawnienia zgromadzonych danych o faktach w sprawie i prawnym rozstrzygnięciu,konieczność umożliwienia zainteresowanemu zapoznania sięz tymi danymi oraz zajęcia stanowiska w tym zakresie, a także zagwarantowaniakontroli sądowej zapadłego rozstrzygnięcia 350 . Wartości te znajdująodzwierciedlenie w Administrative Procedure Act z 1946 r. 351 . Kluczowe jesttutaj zwłaszcza prawo do wysłuchania, wiązane z możliwością zapoznaniasię przez strony z materiałem dowodowym w sprawie i wypowiedzeniemsię na jego temat. Prawo do wysłuchania na gruncie amerykańskim charakteryzujesię szerszym – niż w przypadku europejskim – zastosowanieminstytucji rozprawy w postępowaniu administracyjnym 352 . Za ważny wymóguznaje się odpowiednie uzasadnianie decyzji przy powoływaniu przyjętych347 Z. Kmieciak, Ogólne zasady…, s. 56.348 424 U.S. 319, 335 (1976).349 G.O. Robinson, E. Gellhorn, H.H. Bruff, The Administrative Process, St.Paul, Minn.1993, s. 703 i 708, powołuje za: Z. Kmieciak, Ogólne zasady…, s. 58.350 S.A. Shapiro, J.P. Tomain, Regulatory Law and Policy. Cases and Materials, Virginia 1998,s. 112; E. Gellhorn, R.M. Levin, Administrative Law and Process in a Nutshell, St.Paul,Minn. 1997, s. 214–233 – powołuję za: Z. Kmieciak, Ogólne zasady…, s. 58–59.351 5 U.S.C. 1001–1011.352 D.E. Shipley, Due Process Rights Before EU Agencies…, s. 48.