Paun Es Durlic Rumânjii na zálasku sunca - Româńii în apus de soare
Paun Es Durlić Pain Es Durlici Româńii în apus de soare Rumânjii na zalasku sunca Romanians at the end of the road
Paun Es Durlić
Pain Es Durlici
Româńii în apus de soare
Rumânjii na zalasku sunca
Romanians at the end of the road
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Paun</strong> <strong>Es</strong> Durlić<br />
k<strong>în</strong>d lumja krjađe kî je tuot <strong>în</strong> traj dat<br />
î<strong>na</strong>inće <strong>în</strong> śasu <strong>na</strong>šćiri, kî je tout skris<br />
kum a dat Fata (Ursa), šă traju njimika<br />
nu puaće skimba. Kredzutu alu Rum<strong>în</strong>ji<br />
aj batr<strong>în</strong>j a fuost fatalizam kurat!<br />
Šojmanjkilji nu lasă uomu s<strong>în</strong>gur<br />
dupa śe l-a ursat. Jalje au ažutuorj kare<br />
puartă griža să mjargă traju alu tuot<br />
uomu kum je r<strong>în</strong>đit <strong>în</strong> śasu <strong>na</strong>skutuluj.<br />
Ažutuori alu šojmanje s<strong>în</strong>t vrăžîtuarilji.<br />
Jalje s<strong>în</strong>t prioćasîlji luor.<br />
Šojmanjilji aljeg prioćasîlji lor đintra<br />
fjaće miś k<strong>în</strong>d jalje aju noă anj.<br />
Śćirja đi bualje šî đesk<strong>în</strong>ćiśe đi ljikuit<br />
bualjilji, fjaćilji <strong>în</strong>vacă <strong>în</strong> stare dusă,<br />
šî pun visurj, kî numa k<strong>în</strong>d je uomu<br />
luvat puaće sî vadă šî sî audă šojmanjilji.<br />
Fjaćilji <strong>în</strong>vacă la šojmanje, pănă<br />
nu-npljinjesk šajsprăśe anji. Đin anjija<br />
puot să đesk<strong>în</strong>će a jevi.<br />
Alji măj bunje fjaće šojmankilji <strong>în</strong>vacă<br />
sî kadă, š-aša dusă puot să vorbjaskă<br />
ku jalje. Aša fjaće kad la śi<strong>na</strong> lu<br />
duminjika mikă, k<strong>în</strong>d šojmanjilji vin<br />
pin lumja uomuluj, sî sa gostaskă, šî sî<br />
vadă kum trajašće lumja. Atunś lumja<br />
sa duśe la aša mujerj, šî pista jalje <strong>în</strong>trabă<br />
šojmanjilji đi <strong>na</strong>kazurlji luor.<br />
Lumja krjađe kă šojmanjilji ursadză<br />
bun, ama jastă alće sîlje njikuraće kare<br />
sa-mpjađikă-n traju uomuluj, šî luj<br />
sa-ntîmplă mulće rîalje, <strong>în</strong>śep<strong>în</strong>d đi la<br />
bualje ušuare pănă la rîalje măj grjalje.<br />
K<strong>în</strong>d nu sa sîmće bun, uomu sa duśe<br />
pi la vrîžîtuorj, kare đemult a fuost <strong>în</strong><br />
tuot kotunu satuluj kîći u<strong>na</strong>. Ursa uomuluj,<br />
skrisă đi šojmanj, vrîžîtuarja<br />
vjađe <strong>în</strong> buobe đi kukurudz. Mistakaće<br />
ku mî<strong>na</strong> vrîžîtuori, buabilji sa-npart šî<br />
kad pi voja lu šojmanje. Da k<strong>în</strong>d sa-ntîmplă<br />
śeva măj grjeu, ad<strong>în</strong>s k<strong>în</strong>d vrja<br />
sve predodređeno u času rođenja, da<br />
je tada sve zapisano kako je odredio<br />
Fatum (Usud), i da takav život ništa ne<br />
može promeniti. Verovanje starih Vlaha<br />
bio je čist fatalizam.<br />
Šojmanke ne <strong>na</strong>puštaju čoveka posle<br />
određenja sudbine. One imaju pomoćnike<br />
koji vo<strong>de</strong> raču<strong>na</strong> da se život<br />
svakog čoveka odvija o<strong>na</strong>ko kako je<br />
određeno. Pomoćnici šojma<strong>na</strong> jesu<br />
vračare. One su njihove sveštenice.<br />
Šojmanke biraju svoje sveštenice<br />
među <strong>de</strong>vojčicama, kad ove imaju <strong>de</strong>vet<br />
godi<strong>na</strong>. Z<strong>na</strong>nje o bolestima i bajalice<br />
kojima se bolesti leče, one uče<br />
kroz trans i san, jer samo kad je čovek<br />
obuzet može vi<strong>de</strong>ti i čuti šojmanke.<br />
Devojčice uče kod šojmanki dok ne <strong>na</strong>pune<br />
šes<strong>na</strong>est godi<strong>na</strong>. Otada mogu da<br />
vračaju javno.<br />
Najbolje <strong>de</strong>vojčice šojmanke uče da<br />
padaju u trans, i tako obuzete da razgovaraju<br />
sa njima. Takve <strong>de</strong>vojčice padaju<br />
uoči mla<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>lje, kad šojmanke<br />
dolaze u ljudski svet da se goste, i da<br />
vi<strong>de</strong> kako ljudi žive. Tada ljudi idu kod<br />
takvh že<strong>na</strong> i preko njih pitaju šojmanke<br />
o svojim tegobama.<br />
Ljudi veruju da šojmanke određuju<br />
dobru sudbinu, ali ima raznih nečastivih<br />
sila koje utiču <strong>na</strong> život, pa se čoveku<br />
događaju mnoga zla, počev od običnih<br />
bolesti do velikih tragedija. Kad<br />
mu nije dobro, čovek odlazi kod vračara,<br />
kojih je ranije bilo u svakoj seoskoj<br />
mahali po jed<strong>na</strong>. Čovekovu sudbinu,<br />
određenu od strane šojmanki, vračara<br />
vidi u zrnima kukuruza. Pomeša<strong>na</strong> rukom<br />
vračare, zr<strong>na</strong> se <strong>de</strong>le i padaju po<br />
volji šojmanki. A kad se <strong>de</strong>si neki teži<br />
slučaj, a posebno kad želi da vidi kakva<br />
168
Change language